Süt şekerine laktoz denilmektedir. Laktoz glikoza bağlı galaktozdan oluşan bir disakkarittir. Denizaslanı hariç tüm memelilerin sütünden elde edilen ana kalori kaynağı olarak hayvan yaşamında kilit rol oynar. Laktoz laktaz enziminin yardımıyla küçük moleküllerine parçalanır. Laktozun bağırsaklardan emilebilmesi için fırça kenarlı enzim laktaz tarafından küçük moleküllerine parçalanması gerekir.
Gebeliğin 8. haftasından itibaren laktaz aktivitesi tespit edilir ve doğumda zirve yapar. Emziren bebeklerde laktazı sindirebilme yeteneği vardır. Bağırsaktan laktozu sindiremeyen bebeklerin anne sütü alımı ölümcül olabilir bu nedenle dikkatli olmakta fayda vardır. Çocuğunuz anne sütü alımından sonra değişik belirtiler görüyorsanız mutlaka önemseyin ve sağlık kuruluşuna başvurun.
Normal bireylerde de yaşamın ilk aylarından sonra laktazın etkinliği azalmaya başlar çünkü laktaz kalıcı değildir. Bireylerin sütten kesilmesiyle birlikte laktaz etkinliği yavaş yavaş azalmaya başlar.
Bazı Toplumlarda Laktaz Kalıcılığı Vardır
Dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisi sütten kesilme ile laktaz sentezinde azalma yaşar. Bu duruma istisna olarak geleneksel olarak sığır evcilleştirme uygulayan ve yetişkinliğe kadar süt ve diğer süt ürünlerini sindirme yeteneğini koruyan popülasyonların torunlarıdır. Bu toplumlarda laktaz kalıcılığı vardır. Bu özellik Kuzey Avrupa popülasyonlarında yüksektir.
Laktoz İntoleransı Vücutta Ne Yapar?
Laktaz eksikliği bağırsakta emilmeyen laktozun bulunmasıyla sonuçlanır. Bu durum duyarlı bireylerde laktoz intoleransı semptomlarına yol açar. Artan ozmotik yük bağırsak su içeriğini arttırır. Laktoz sindirim sistemi içindeki bakteriler tarafından kolayca fermente edilir. Kısa zincirli yağ asitleri ve gaz oluşumuna yol açar. Birey karında şişlik ve sindirim rahatsızlığı gibi durumlarla karşılaşabilir.
Laktoz intoleransı belirtileri genellikle laktaz aktivitesi % 50’nin altına düştüğünde görülmeye başlar. Düzenli olarak laktoz içeren gıdaların alınmasının da laktoz intoleransını tetikleyebileceği bilinmektedir.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı duodenumdan alınan biopsi, nefes testi, laktoz tolerans testi ve genetik testler ile konulabilmektedir. T- 13910 alleli Avrupa popülasyonunda % 86- % 98 laktaz kalıcılığı ile ilişkili olduğundan laktaz kalıcılığını tanımlamak için genetik testler de yapılabilmektedir.
Tedavide Ne Yapılmalı?
Tedavide laktoz alımının kısıtlanması önerilmektedir. Bireyler süt yerine fermente kefir, yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerini tercih etmelidir çünkü fermente ürünlerde laktoz laktik aside dönüşmekte ve bireyler semptomları daha az yaşayarak tüketebilmektedir. Bireyler laktozsuz ibaresi olan ürünleri de tercih edebilir. Eğer laktoz intoleransı varsa ısrarla laktoz içeren ürünler tüketilmemelidir. Diğer bir tedavi yöntemi ise laktaz enzim tedavisidir. Aspergillus oryzae veya kluyveromyces lactis’ten elde edilen laktaz, etkili bir emilim için laktozu glikoz ve galaktoza parçalar. Böylelikle bireyler süt ürünleini daha iyi tolere edebilir.