Kongre Kararlarına Ait Önemli Açıklamalar

Kurtuluş için yapılan hazırlıklar da önemli olan Amasya bildirisi ve Erzurum ile Sivas Kongreleri’ndeki oluşumlar yanında alınan kararları da açıklamış olduk.
Olduk ama bendenizce dikkatimi çeken bir hususu sizlere de sunmak isterim.
Bendenizde bulunan Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutku’na ait Osmanlıca yazımlı (eski yazı) ilk basım 1. cildinin 88’nci sayfasında anlattıkları yeni yazılılarda nedense manaları değişik veya eksik olması.
Bir yorum yapmadan ve nutkun verildiği tarihte konuşulan Osmanlı anlamlı konuşmayı hiç değiştirmeden aynen sizlere sunmak istedim.
Gelin birçok kelimelerin manasını Osmanlıca sözlükten Türkçe’ye çevirebileceğimiz konuşmayı okuyalım.
***
“…Nihayet, Kongrenin dördüncü günü asıl maksada temas ettik ve aynı günde, Erzurum Kongresi Nizamnamesi muhteviyatını müzakere ve hemen intaç ettik.
Bunun sebebi Erzurum Kongresi Nizamnamesi’nde yapılması lâzım gelen tadilâtı zaten ihzar ve icap edenleri tenvir etmiş bulunuyorduk.
Maahaza, yapılan tadilât, bilâhare bazı itirazat ve ihtilâfatı ve birçok muhaberat ve münakaşatı mucip olduğu için, bu tadil olunan noktaların mühimlerini işaret edeceğim:
1) Cemiyetin unvanı "Şarkî Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti" idi.
"Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti" oldu.
2) "Heyeti Temsiliye, şarkî Anadolu’nun heyeti umumîyesini temsil eder" kaydı yerine "Heyeti Temsilîye vatanın heyeti umumîyesini temsil eder" dendi.
Mevcut azaya da daha altı zat ilâve olundu.
3) "Her türlü işgal ve müdahaleyi, Rumluk ve Ermenilik teşkili gayesine matuf telâkki edeceğimizden müttehiden müdafaa ve mukavemet esası kabul edilmiştir" yerine
"Her türlü işgal ve müdahalenin ve bilhassa Rumluk ve Ermenilik teşkili gayesine matuf  harekâtın reddi hususlarında müttehiden müdafaa ve mukavemet esası kabul edilmiştir." denildi.
Bu iki cümledeki fark, mana itibariyle bittabi pek büyüktür. Birincisinde
Düveli itilâfiyeye karşı hasmane vaziyet ve mukavemet telâffuz olunmuyor.
İkincisinde bu cihet sarahat kesp ediyor.
4) Nizamnamede, dördüncü maddeyi teşkil eden mesele oldukça münakaşayı mucip oldu. Madde şu idi:
"Hükûmeti Osmaniye bir tazyiki düvelî karşısında buraları (yani şark vilâyetlerini) terk ve ihmal etmek ıstırarında bulunduğu anlaşıldığı takdirde alınacak idarî, siyasî, askerî vaziyetlerin tayin ve tespiti" yani idarei muvakkate teşkil etmek meselesi.
Sivas Kongresi Nizamnamesinde bu maddedeki "buraları" yerine "mülkümüzün herhangi bir cüzünü terk ve ihmal etmek..." suretinde şamil ve umumî bir kayıt kondu.
Bundan sonra 8 Eylûl içtimaında, bahsettiğim muhtıraya temas edildi. Bu Muhtırada başlıca Amerika mandası meselesi mevzuubahs ediliyordu.
O günlerde, İstanbul’dan gelen bazı zeval, Amerikalı Mister Brown namında bir de gazeteciyi Sivas’a getirmişlerdi.”
***
Öyle anlaşılıyor ki kongrelerde ki konuşmaların ilk hedef kurtuluşu sadece Anadolu kısmına hasretmekte. Son kararla Rumeli kısmı da içine alınmış olmakta.
Kararın birinde İstanbul hükümeti ve itilaf devletlerinin hasmane alınmaması ön görülürken bu kabul edilmemiş olunmakta
 Diğer taraftan Amerikan Mandacılığının kabulü için sadece nutukta yazılandan öte, üç Amerikan generalinin de Sivas’a gelerek.
Mandacılığa iştirakin zararlı olmadığını ikna etmeye çalıştıkları da kayıtlar arasında.
***
Kongre sonrası bütün Anadolu ve Rumeli’de yeni bir seçimle Mebusan teşkili için vekil seçimine geçilmiş.
 Hayli olaylı bu kısmı da gelecek yazımda izleriz inşallah
***
Sağlık ve esenlik içinde sevdiklerinizle yaşam dileğimle