Döviz kurundaki dalgalanma ve faiz oranlarındaki artış, ekonomik anlamda bir çok olumsuzluğu da beraberinde getirdi. Son 5-6 aydır, her sektörde olduğu gibi marketler de büyük zorluklar yaşıyor. Özellikle yerel marketler, ulusal marketler zincirleri karşısında ayakta kalmaya çalışıyor. Ulusal marketlerin tekelleşmeye gitmesi, piyasa şartlarını ve fiyatları kendilerinin belirlemesi, yerel marketleri de vatandaşı da zora soktu. Vatandaş, çoğu ürünü yüzde 100'den fazla zamlı tüketirken, olumsuzluklar ile birlikte marketler de ürün bulmada sıkıntılar çekti. Çoğu yerel marketin ürün çeşitliliği düştü. Girdi maliyetlerinin artması, yerel marketlerin satış kapasitesini yerle bir etti. Enflasyon ile mücadele eden yerel marketler, ulusal marketlerin gücü karşısında dayanabilmek için hem devletten hem de vatandaştan destek bekliyor. Türkiye Perakendeciler Federasyonu (PERDER) Konya Başkanı Habib Güngör, marketlerdeki fiyat yüksekliğinin kendileri ile bir alakasının olmadığını, ulusal marketler zincirlerinin piyasayı istediği gibi oynatabildiğine vurgu yaparak, ulusal marketlerin köylüleri de vatandaşını da sömürdüğüne dikkat çekti.
“TEFECİ” DİYE ADLANDIRILAN MARKETLER ULUSALLAR!
Başkan Güngör, marketlerin, iş istihdamını ve gelir seviyesi döngüsünü sağlamlaştırma anlamında en önemli lokomotiflerden biri olduğunu ifade etti. Şuan için marketlerdeki en büyük sıkıntının yaş sebze ve meyvede yaşandığını dile getiren Güngör, Akdeniz bölgesinde bir afet yaşandığını, bu olumsuzluğun da ister istemez fiyatlara yansıdığını aktardı. Marketçilerin bu anlamda elinden gelen bir şeyin olmadığını kaydeden Güngör, “En büyük pasta dilimini yiyen ulusal marketler. Hepsi, köylüye parasını dağıtıyor ve ürününü ektiriyor. Çok kelepir fiyatlardan ürün alıp, satışa pahalı sunuyor. Ulusal marketler zincirleri, köylüye ciddi zarar veriyorlar. Çoğu ulusal marketin 2 bin ile 10 bin arası şubesi var. Tedariğini komisyonculardan yapmıyorlar. Üretim sezonunun başında giderler, köylü ile bağlantılarını kurarlar. Tefeci diye adlandırılan marketler, aslında ulusal marketlerdir. Bunlar maliyet ne olursa olsun parasını önceden dağıtır. Köylüyü batırıyorlar. Kendilerine ait bir pazar belirliyorlar ve fiyatlar ile istedikleri gibi oynuyorlar. Tekelleşme var. Yerel marketler, şehrin ekonomik dinamikliğine katkı sağlarken, ulusal marketler parayı dışarıya aktarıyor. Yerel marketler, enflasyon ile mücadele kapsamında çok büyük fedakârlıklar yaptı. Yapılan fiyat incelemelerinde görevliler, bizlere teşekkür etti. Fiyatı artıran biz olmadık, ulusal marketler oldu. Biz, devletimizin ve milletimizin yanında olduk” dedi.
ULUSAL MARKETLER STOKÇULUK YAPIYOR!
“Tefeci zihniyeti ile ticaret yapan bu ulusal marketler zincirlerinin yerine şehirlerde yerel marketlere daha da öncelik verilmelidir” diyen Güngör, şunları kaydetti: “Yerel marketlere daha fazla destek verilmelidir. Yerel market deyip geçmeyin. Yerel marketler sayesinde çiftçi de ekmek yiyor en küçük esnaf da. Yerel marketler, daha sağlıklı ve taze ürünleri vatandaşa sunuyor. Ulusallar, farklı bir işletme mantığında çalıştığı için üründe en fazla fiyat oynamasını onlar yapıyorlar. Ulusallar darbeyi ülkeye vuruyor. Tüm piyasadaki biberleri ulusallar topluyor. Şube sayıları da fazla olduğu için stoklama sistemine gidiyorlar. Ufak ve yerel işletmeler ile birlikte vatandaş da ulusalların yaptıkları bu stoklamadan ciddi zarar görüyor. Yerel marketler, çok cüzi kârlar ile satış yapıyor. Bu anlamda ulusallara göre çok ciddi kayıplarımız var. Mevcut komisyon evlerinde ulusallar alış veriş yapmıyor. Konya için de bu durum geçerli. Ulusalların şehre bir faydası yok. Hâllerin tamamı küçük esnaf ve yerel marketlerle bir döngü içinde. Kira bedelimiz, elektrik ve doğalgaz giderlerimiz, personel masraflarımız yani girdilerimiz arttı. Marketler gibi komisyon evleri çalışanları da ciddi anlamda yaralı. Ulusallar ürünü alıyor. Tekelleşme olduğu ve fiyatları kendileri belirlediği için ürünü aldığı fiyata iki katını basıp geçiyor.”
YEREL MARKETLER 6-7 AYDIR PARA KAZANAMIYOR
Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik şartların, döviz kurundaki dalgalanmanın ve faiz oranlarındaki yükselmenin de piyasayı olumsuz anlamda etkilediğini belirten Güngör, yerel marketlerin çoğunun güç kaybettiğinin altını çizdi. Yerel marketlerin genel itibari ile yerel sermaye ile kurulmuş olan işletmeler olduğunu kaydeden Başkan Güngör, “Döviz kurundaki artışlar, ürün fiyatlarına yansıdı. Enflasyon ile mücadele döneminde al ve satlar da kâr elde edilmeden yapıldı. Ciddi kayıplarımız oldu. Yerel marketler, 6-7 aydır para kazanamıyor. Sermayemiz daraldı. Marketlerde ürün eksiklikleri görülmeye başlandı. Çeşitlilik düştü. Alım gücümüz zayıfladı. Vatandaşın, yerel firmalara sahip çıkması gerekiyor. Konyalı hemşehrilerimizin Konya'nın öz sermayesi ve emeği ile kurulmuş yerel marketleri daha çok kucaklaması lazım” şeklinde konuştu.
PATLICAN VE BİBERİ ALDIĞIMIZ FİYATA SATACAĞIZ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın marketler ile ilgili söylediği sözleri de değerlendiren Güngör, konuşmasını şöyle noktaladı: “Cumhurbaşkanımız, tüm marketleri değil, fırsatçılık yapanları uyardı. Bizim yerel marketlerde fırsatçılık anlayışı yok. Çünkü hepsi vatanını seven insanlar. Vatandaşa en güzel şekilde nasıl hizmet edebiliriz onun derdindeyiz. Patlıcan ve biber konusunda Konya'daki yerel marketler olarak bir karar aldık. Patlıcanı ve biberi direkt aldığımız fiyata satacağız. Komisyon evlerinden bu ürünleri kaç liraya aldıysak üzerine küçük masrafımızı koyup, vatandaşın alışına sunacağız. Ulusal marketler, fiyat konusunda geri adım atmaz. Çünkü onlar, ülkeyi sömüren ticari zihniyete sahipler. Yaşanılan bu ekonomik sıkıntılı günlerde en kârlı çıkanlar ulusal marketler zinciri oldu. Cumhurbaşkanımızın ulusal marketlerin incelenmesi noktasında öncü rol oynaması gerekiyor.”
EMRE ÖZGÜL