ANKARA (A.A) - Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ekber Çakar, Dünya Bankası verilerine göre yalnızca trafik kazalarının yarattığı maddi kaybın ülkelerin gayri safi milli hasılaların (GSMH) yüzde 1,5'i ile 2,5'u arasında olduğunu, buna göre Türkiye'nin en düşük oran yüzde 1,5 üzerinden 2008 yılında yaklaşık 9,5 milyar dolar tahmini maddi kayba uğradığını kaydetti.
Çakar, Trafik Haftası dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'de 1950'de yolcu taşımacılığının yüzde 49,9'u, yük taşımalarının yüzde 17,1'inin karayolu ile yapıldığını, günümüzde bu oranın yolcu taşımacılığında yüzde 90, yük taşımacılığında yüzde 82,84'e yükseldiğini belirtti.
AB ülkelerindeki karayolu ağı uzunluğu ve bin kilometrekare başına düşen yol uzunluğu ile Türkiye'deki değerler karşılaştırıldığında altyapı yetersizliğinin görüleceğine işaret eden Çakar, şunları kaydetti: "Türkiye, devlet ve il yolları yol uzunluklarında çoğu Avrupa'dan olmak üzere seçilmiş 17 ülke arasında sonuncu sırada yer almaktadır. Bin kilometrekareye düşen yol uzunluklarında 80 kilometre ile ülkemiz yine sonuncu sıradadır. Gelişmiş ülkelerdeki nüfus başına araç sayısı ve trafik kazalarındaki ölü-yaralı sayıları ile Türkiye'deki ilgili veriler ve milyon-km de yolcu ve yük taşımacılığı karşılaştırıldığında, bizde nüfus başına düşen değerler çok daha az ama trafik kazalarındaki ölü, yaralı sayıları daha fazladır."
Ulaşım hizmetlerinin yetersizliğinin yıllık faturasının 10 milyar lirayı aştığını, gereksiz hızlanmaların getirdiği ek yakıt giderlerinin 1,4 milyar liraya ulaştığını kaydeden Çakar, "Dünya Bankası verilerine göre yalnızca trafik kazalarının yarattığı maddi kayıp ülkelerin GSMH'lerinin yüzde 1,5'i ile 2,5'u arasındadır. Buna göre Türkiye, en düşük oran yüzde 1,5 üzerinden 2008 yılında yaklaşık 9,5 milyar dolar tahmini maddi kayba uğramıştır" dedi.
TRAFİK KAZALARI
Açıklamasında, trafik kazalarına da değinen Çakar, şunları kaydetti: "2009 yılı verilerine göre 1 milyon 34 bin 435 trafik kazasında 4 bin 300 kişi yaşamını yitirmiş, 200 bin 405 kişi de yaralanmıştır. Son iki yılda araç, nüfus, sürücü belgesi ve kaza sayısında (maddi hasarlı kazalar dahil) düzenli artışlar vardır. Yaya, yol ve araç kusurlarında artış devam etmiştir. Her yıl kaza sayısındaki artış araç, nüfus ve sürücü belgesi artışlarına bağlı olmaksızın yaklaşık 100 bin civarında gerçekleşmektedir. Karayolu trafik güvenliği zaafiyeti ile altyapı sorunları ve eksiklikleri sürmektedir. Mevcut yaya ve sürücü eğitimleri yetersizdir, yasa ve kural ihlalleri sürmekte, denetimler yeterli olmamaktadır. Kaza sonrası acil yardım faaliyetleri yeterli değildir."
Çakar, bin kişiye düşen araç sayısı bakımından 192 araç ile en alt sırada bulunan Türkiye'nin 100 bin araca düşen trafik kazası sonucu ölümlerde 31 ölüm ile Avrupa'da en üst sırada olduğunu, 100 bin nüfusa düşen ölü sayısında ise Türkiye'nin 7 ölüm ile AB ortalaması olan 8'e yaklaştığını anlattı.
Ali Ekber Çakar, "Nüfus oranı açısından araç sayısında doyum noktasına ulaşamayan ülkemizin nüfus yoğunluğu bakımından AB ülkelerinin üzerinde olduğu gözetildiğinde gelecek yıllarda Türkiye'nin ulaşım ve trafik kazası sorunlarının kaos düzeyine ulaşacağını söylemek mümkündür" görüşünü dile getirdi.
Türkiye'de 10 yıl üzeri araç oranının yüzde 52 olduğunu da belirten Çakar, araç parkının yaşlı olmasının çevre kirliğini artırdığını ve teknolojinin trafik kazalarını azaltıcı rolünü engellediğini ifade etti.
"ÖZELLEŞTİRME PROGRAMLARI DURDURULMALI"
Çakar, trafik sorununun aşılması için yapılması gerekenlerden bazılarını şöyle özetledi:
- Kısa ve uzun erimli, uygulanması aksatılmayacak bir "Ulaştırma Ana Planı" yapılmalı.
-Ülke genelinde karayolu-denizyolu-demiryolu-havayolu-suyolu-boru hattı entegrasyonlu, bütün ulaşım türlerinin tek bir taşıma zinciri oluşturmasına yönelik planlama yapılmalı, toplu taşımacılık geliştirilmeli, yükleme, boşaltma, aktarma terminalleri oluşturulmalı, bu amaçla elektronik işlemler yaygınlaştırılmalı.
-Kombine taşımacılığı kolaylaştırmak için, her taşıma türünün ayrı ayrı mevzuatlarında bütünleşme ve uluslararası taşımacılık sorunlarını çözmek için yeni düzenleme yapılmalı.
-Planı, stratejisi ve bütçesi olan bir Trafik Güvenliği Projesi yürütülmeli.
-Ulaştırma altyapısı ve işletmelerine yönelik özelleştirme programları durdurulmalı.
-Master planlarda birim enerji tüketimi ve emisyon değerleri daha düşük demiryolu, denizyolu sistemlerine öncelik verilmeli, mevcut sistemlerin tam kapasite ve verimliliklerinin geliştirilerek kullanımı ile petrol bağımlılığı azaltılmalı. Enerji tüketimi fazla olan yeni karayolu yatırımları durdurulmalı/gözden geçirilmeli.
-Ağır taşıt oranı düşürülmeli, yüksek yakıt tüketimine sahip taşıtlar ile 15 yaş üstü eski araçlar kullanımdan çekilmeli.
-Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindeki Trafik Hizmetleri Başkanlığı, Trafik Genel Müdürlüğüne dönüştürülerek araç, gereç, kadro yönünden güçlendirilmeli, ulaşım sistemleri yönetimini üstlenen bakanlık kapsamına alınmalı.
Çakar, Trafik Haftası dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'de 1950'de yolcu taşımacılığının yüzde 49,9'u, yük taşımalarının yüzde 17,1'inin karayolu ile yapıldığını, günümüzde bu oranın yolcu taşımacılığında yüzde 90, yük taşımacılığında yüzde 82,84'e yükseldiğini belirtti.
AB ülkelerindeki karayolu ağı uzunluğu ve bin kilometrekare başına düşen yol uzunluğu ile Türkiye'deki değerler karşılaştırıldığında altyapı yetersizliğinin görüleceğine işaret eden Çakar, şunları kaydetti: "Türkiye, devlet ve il yolları yol uzunluklarında çoğu Avrupa'dan olmak üzere seçilmiş 17 ülke arasında sonuncu sırada yer almaktadır. Bin kilometrekareye düşen yol uzunluklarında 80 kilometre ile ülkemiz yine sonuncu sıradadır. Gelişmiş ülkelerdeki nüfus başına araç sayısı ve trafik kazalarındaki ölü-yaralı sayıları ile Türkiye'deki ilgili veriler ve milyon-km de yolcu ve yük taşımacılığı karşılaştırıldığında, bizde nüfus başına düşen değerler çok daha az ama trafik kazalarındaki ölü, yaralı sayıları daha fazladır."
Ulaşım hizmetlerinin yetersizliğinin yıllık faturasının 10 milyar lirayı aştığını, gereksiz hızlanmaların getirdiği ek yakıt giderlerinin 1,4 milyar liraya ulaştığını kaydeden Çakar, "Dünya Bankası verilerine göre yalnızca trafik kazalarının yarattığı maddi kayıp ülkelerin GSMH'lerinin yüzde 1,5'i ile 2,5'u arasındadır. Buna göre Türkiye, en düşük oran yüzde 1,5 üzerinden 2008 yılında yaklaşık 9,5 milyar dolar tahmini maddi kayba uğramıştır" dedi.
TRAFİK KAZALARI
Açıklamasında, trafik kazalarına da değinen Çakar, şunları kaydetti: "2009 yılı verilerine göre 1 milyon 34 bin 435 trafik kazasında 4 bin 300 kişi yaşamını yitirmiş, 200 bin 405 kişi de yaralanmıştır. Son iki yılda araç, nüfus, sürücü belgesi ve kaza sayısında (maddi hasarlı kazalar dahil) düzenli artışlar vardır. Yaya, yol ve araç kusurlarında artış devam etmiştir. Her yıl kaza sayısındaki artış araç, nüfus ve sürücü belgesi artışlarına bağlı olmaksızın yaklaşık 100 bin civarında gerçekleşmektedir. Karayolu trafik güvenliği zaafiyeti ile altyapı sorunları ve eksiklikleri sürmektedir. Mevcut yaya ve sürücü eğitimleri yetersizdir, yasa ve kural ihlalleri sürmekte, denetimler yeterli olmamaktadır. Kaza sonrası acil yardım faaliyetleri yeterli değildir."
Çakar, bin kişiye düşen araç sayısı bakımından 192 araç ile en alt sırada bulunan Türkiye'nin 100 bin araca düşen trafik kazası sonucu ölümlerde 31 ölüm ile Avrupa'da en üst sırada olduğunu, 100 bin nüfusa düşen ölü sayısında ise Türkiye'nin 7 ölüm ile AB ortalaması olan 8'e yaklaştığını anlattı.
Ali Ekber Çakar, "Nüfus oranı açısından araç sayısında doyum noktasına ulaşamayan ülkemizin nüfus yoğunluğu bakımından AB ülkelerinin üzerinde olduğu gözetildiğinde gelecek yıllarda Türkiye'nin ulaşım ve trafik kazası sorunlarının kaos düzeyine ulaşacağını söylemek mümkündür" görüşünü dile getirdi.
Türkiye'de 10 yıl üzeri araç oranının yüzde 52 olduğunu da belirten Çakar, araç parkının yaşlı olmasının çevre kirliğini artırdığını ve teknolojinin trafik kazalarını azaltıcı rolünü engellediğini ifade etti.
"ÖZELLEŞTİRME PROGRAMLARI DURDURULMALI"
Çakar, trafik sorununun aşılması için yapılması gerekenlerden bazılarını şöyle özetledi:
- Kısa ve uzun erimli, uygulanması aksatılmayacak bir "Ulaştırma Ana Planı" yapılmalı.
-Ülke genelinde karayolu-denizyolu-demiryolu-havayolu-suyolu-boru hattı entegrasyonlu, bütün ulaşım türlerinin tek bir taşıma zinciri oluşturmasına yönelik planlama yapılmalı, toplu taşımacılık geliştirilmeli, yükleme, boşaltma, aktarma terminalleri oluşturulmalı, bu amaçla elektronik işlemler yaygınlaştırılmalı.
-Kombine taşımacılığı kolaylaştırmak için, her taşıma türünün ayrı ayrı mevzuatlarında bütünleşme ve uluslararası taşımacılık sorunlarını çözmek için yeni düzenleme yapılmalı.
-Planı, stratejisi ve bütçesi olan bir Trafik Güvenliği Projesi yürütülmeli.
-Ulaştırma altyapısı ve işletmelerine yönelik özelleştirme programları durdurulmalı.
-Master planlarda birim enerji tüketimi ve emisyon değerleri daha düşük demiryolu, denizyolu sistemlerine öncelik verilmeli, mevcut sistemlerin tam kapasite ve verimliliklerinin geliştirilerek kullanımı ile petrol bağımlılığı azaltılmalı. Enerji tüketimi fazla olan yeni karayolu yatırımları durdurulmalı/gözden geçirilmeli.
-Ağır taşıt oranı düşürülmeli, yüksek yakıt tüketimine sahip taşıtlar ile 15 yaş üstü eski araçlar kullanımdan çekilmeli.
-Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindeki Trafik Hizmetleri Başkanlığı, Trafik Genel Müdürlüğüne dönüştürülerek araç, gereç, kadro yönünden güçlendirilmeli, ulaşım sistemleri yönetimini üstlenen bakanlık kapsamına alınmalı.