Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'nin Harita Mühendisliği Bölümü tarafından obruk oluşumunda risk altında bulunan Karapınar İlçesi çevresinde oluşabilecek obruk alanlarını tespit etmek ve web tabanlı haritasını çıkartmak için çalışma başlatıldı. Proje çerçevesinde bölgedeki 40 kilometrelik alanda 293 obruk tespit edildi. Aralarında öğretim üyelerinin de bulunduğu bir heyet tarafından yürütülen ve 2016 yılının ikinci ayında başlatılan projede obruklar güncel obruklar ve eski oluşan obruklar olarak ikiye ayrılırken, yeni obrukların ilçeye 10 kilometre uzaklıktaki yer yer yerleşim birimlerinin bulunduğu Seyithacılar Yaylası ve Hotamış Mahallesi’nin yaylalarında oluştuğu tespit edildi.
UYDU GÖRÜNTÜLERİ İNCELENDİ
Araştırmada İtalyan Uzay Ajansı’nın uydusundan Karapınar’ın 50 kilometrekarelik alanı kapsayan uydu görüntüsü alınarak yeni tespitler yapıldı. Elde edilen uydu görüntülerinden belirli bölgelerde deformasyonlar tespit edilirken çalışmalarda deformasyon görülen yerlerde yıllık 5 santimetrelik oturmaların olduğu belirlendi. Yapılan çalışmalarda merkeze yaklaşık 10 kilometre uzaklıktaki Seyithacılar yaylasında obruk oluşumlarının yoğun olduğu tespit edilirken Karapınar şehir merkezinde herhangi bir hareketlilik gözlemlenmedi. Proje Koordinatörü Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü araştırma görevlisi Osman Orhan tarafından yürütülen çalışma ile bu yıl sonunda hangi bölgelerde deformasyon olduğunu gösteren sonuç haritası üretilirken ilgili kişi ya da kurumlar girdiği zaman obrukların nerede olduğunu bölgede deformasyonların nedene oluştuğunu, muhtemel obruk oluşabilecek alanları ve hangi bölgelerin tehlike altında olduğunu görebilecek.
MTA FARKLI BİR ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR
Öte yandan obrukların son yıllarda yerleşim yerlerine yaklaşması ve tarım alanlarında sık rastlanması ve sayılarının artması nedeniyle Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) tarafından bölgenin risk haritası da çıkarılıyor. 2015 yılı sonunda başlayan çalışma ile mevcut obrukların yer tespitlerinin yanı sıra Konya Havzası’nın ‘Obruk risk haritası’ çıkarılıyor. Projeye Kalkınma Bakanlığı Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı da destek veriyor. Geçtiğimiz 2015 yılı sonunda başlayan çalışma 5 yıl boyunca sürecek ve yaklaşık 5 milyon lira para harcanacak. Bu çalışma ile çöküntü yerlerinin tespiti ve muhtemel oluşabilecek obruk yerlerinin tespiti sağlanacak. Bir risk haritası oluşturulacak. Bu rapora göre yerel yönetimlerle de görüşülerek yerleşim yerleri veya sanayi bölgelerinin başka bölgelere taşınması söz konusu olabilecek. MTA 5 yıllık bir proje hazırladı. 4 yıl kurum olarak 1 yıl da AFAD ile birlikte iş yapacaklar. Toplam bütçe 4 milyon 950 bin lira. KOP projeye yıllık 1 milyon lira projeye destek sağlıyor. Projenin 2019’da tamamlanması hedefleniyor.
YENİ OBRUKLAR OLUŞUYOR
Konya Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Doç. Dr. Fetullah Arık ise Konya’nın Karapınar Bölgesi’nde oluşan obrukların temel nedeninin tabanında suyla karşılaştığı zaman eriyebilecek nitelikte bir tabakanın olması olduğunu söyledi. Yer altı suyu hareketleriyle birlikte bu erime oranlarının arttığına dikkat çeken Arık, "Bazı bölgelerde oluşan deformasyona bağlı olarak yer altındaki boşluklar büyüyor. Sonuçta üzerindeki örtü tabakasını taşıyamayarak aniden çöküyor. Böylece obruklar oluşuyor. Ayrıca kaçak yollarla bölgede açılan kaçak kuyular yer altı su seviyesinin düşmesinde etkili oluyor" dedi. Karapınar kent merkezinin tabanının volkanik kayalarla kaplı olduğunu ve yeraltı suyuyla karşılaştığı zaman eriyen nitelikte olmadığını anlatan Arık, “Bunun için obruk oluşumu noktasında Karapınar kent merkezinde bir risk görülmüyor. Ancak Karapınar’ın kuzeyinde ve batısındaki bölgelerde daha önce birçok obruk oluşmuş ve oluşmaya da devam ediyor" diye konuştu.
HÂLİD ŞEN merhabahaber.com