Ekonomik kriz, en fazla sanayicileri vurdu. İthalat ve ihracatını döviz kuru üzerinden yapan sanayiciler, büyük bir çıkmazın içine girdi. Döviz kurundaki dalgalanmanın yanı sıra; sanayi işletmelerinin elektrik ve doğal gazına yapılan yüzde 30'dan fazla zam da sanayicinin belini büktü. Sanayilerin üretim kapasitesi ve çeşitliliği azaldı. Çoğu yatırımın durması ile beraber, sanayiciler de üretimini durdurma noktasına geldi. Faiz ve kredi ile işlerini büyütenler, iflasın eşiğine gelirken; öz sermayesi ile iş yapanlar da kendini korumaya aldı. Dibe vuran sanayiciler kadar, kârdan vazgeçip, elindeki mal varlığını korumaya yönelen sanayiciler de görüldü. Çoğu sanayici, kurtuluşu eleman çıkarmada, elemanın yemeğini kesmede gördü. Bazı sanayiciler ise işçisinin sigortasını yatırmak yerine, meşru olmayan yollarla eleman çalıştırmaya başladı. Konya sanayisinde iddialara göre 10 binlerce çalışan işten çıkarıldı. Çoğu sanayicinin kurduğu hayaller yıkılırken, işletmeler de bir bir kapandı. Çarkı çeviremeyen bazı sanayiciler de iş yerini devren kiralamak istiyor.
CAMLARDA ASILI “SATILIK VE KİRALIK” YAZILARI
Büsan Sanayisinde görülen tablo sanayicilerin yaşadığı zorlu durumun ne kadar vahim olduğunu bir kez daha gün yüzüne çıkarmış oldu. Sanayide büyük bir sessizlik hakim olurken, çoğu iş yerinin camına “Satılık” ve “Kiralık” yazılı kağıtlar yapıştırıldı. Neredeyse her bir kaç adımda bir “Satılık ve kiralık yazılarının görülüyor olması” ekonomideki sıkıntının sanayicileri ne denli etkilediğini gözler önüne serdi. Sıkıntıya rağmen direnmenin yollarını arayan işletmeler de bir kaç aydır para kazanamıyor. Sadece öz sermayesinin koruyan sanayiciler, sıkıntılı günlerin geride kalmasını, sanayilerin canlanmasını ve eski işlerini yapabilmenin mutluluğunu yaşamayı istiyor.
SANAYİCİLER YATIRIM YAPMAYA KORKUYOR
Büsan Sanayi içinde en işlek noktalardaki kiralık işletmelerin şimdiye kadar tutulamamış olması da dikkatlerden kaçmıyor. Büsan'da çalışan bir kişi, “Geçmiş yıllarda olsaydı, işletmeler kapış kapış satılır ve kiralanırdı. İnsanlar, yatırım yapmaktan korkar hale geldi. Kimse risk almak istemiyor. İşler durgun. Hiç bir yatırımcı önünü göremiyor. Önceden buralarda yoğunluk fazla olurdu. Şimdi kimse yok. İşlerin yapan sanayiciler de kendi kabuğuna çekilmiş kara kara düşünüyor” dedi.
SANAYİCİLER YÜKSEK KREDİ VE FAİZE YENİLDİ
Satılığa çıkarılan sanayi işletmelerinin önemli bir kısmı da hacizden satışa çıkıyor. Büyümek için kredi kullanan, faize batan ve sonunda ekonominin patlak vereceğini kestiremeyen bazı sanayiciler de bankalara esir oldu. Kredi alabilmeye karşı, işletmesini teminat gösteren sanayiciler ekmek teknesini de kaybetti. Nice büyük emek ile kurulan sanayi işletmeleri, ucuz fiyata başka birilerine satışa çıkıyor. Bankalara aylık ve yıllık azami borcunu ödeyemeyen, borcuna faiz üstüne faiz binen sanayiciler, bankaların tutsaklığına esir oldu. Sanayicilerin zor durumunu fırsat bilen bankalara da yeni bir gelir kapısı doğmuş oldu.
KONUNUN İLGİLİLERİ SESSİZLİĞİNİ KORUYOR!
İhracatın sürekli arttığını söyleyen, ithalatı ve sanayicilerin içinde bulunduğu zorlu şartları ise hiç gündemine almayan sanayi kuruluşlarının ilgililerin de sıkıntılara sessiz kalması dikkatlerden kaçmıyor. İlgililer, sorulan soruları yanıtlamamayı tercih ediyor. Sanayiciler ise “Bizi temsil edenler zamanında doğruya doğru, yanlışa yanlış deseydi bunlar olmazdı. Olsa bile sorunlar bu kadar büyümezdi” diyerek, tepkisini dile getiriyor.
EMRE ÖZGÜL