Dünyâya gelme amacındaki sır imtihânı kazanmada gizli. Kitâbı Hâkimde de çeşitli âyetlerde vurgulandığı gibi dünya bir imtihan alanı. Her meslekten her konumdan her renkten her dinden her ırktan insan her zaman bir şeylerle imtihan oluyor. Herkesin imtihânı farklı. Yaratılanların ömürleri boyu başlarına gelenler kendileri için yüce Yaratan tarafından çizilmiş kaderin tecellilerinden ibârettir. Ancak insanlar; ‘şunlardan dolayı başıma bunlar geldi, şunları yapmasaydım böyle olmazdı’ derler. Oysaki onlar o dediklerini yapsalardı da başlarına gelenler mutlaka olacaklardı.
Şu unutulmasın; ‘olanlar olması gerekenlerdir.’ Bu bir vakıa!
Her insanın imtihanı farklıdır, dedik. Genellikle zaaflarınız neyse siz neye düşkünseniz imtihanınız oradan gelir. Bâzılarını imtihânı zordur bâzılarının ki kolay bunların hepsinin bir sebebi hikmeti vardır.
Anne-babanın imtihânı çocuklarıdır. Eğer ebeveyn evlatların yetiştirmek için emek verdiyse semeresini görür. Emek verip de ters yüz gördüyse işte bu imtihandır. Bir gencin bundan haber olmaz.
Gencin imtihânı erkek olsun kız olsun fark etmez, ikisi de iffetleriyle imtihan olunurlar. Ahlaksızlığın ahlak diye ortalığa düştüğü bir devirde yaşıyoruz. İşte bu hengâmede erkek-kız iffet ve namus anlayışının bir gençte hâkim olması onun imtihanıdır. Bir tüccârın bundan haberi yoktur.
Bir tüccârın imtihânı terâzisindedir. Daha çok kazanayım diye ölçüyü eğri tutan, ibresi şaşan çok esnaf vardır. Yaptıkları asla kendisi için kâr olmaz. Bu gün gizleyerek yapılanlar yarın hiç şaşmaz bir terâzide enine boyuna hesap edilecektir. İşte o zaman ki faturası kabarık olanların vay hâline! Ama bir köylünün imtihânı ise başkadır.
Köylülerin imtihânı şehirde yaşama arzularıdır. Genelde köyde bulunanlar şehirlerde daha iyi imkanlarla yaşamak isterler. Bilmezler ki en sâde kolay yaşanır hayat kendilerininkidir. İlle de şehre gitmek isterler. Şehirlininki de bambaşkadır.
Şehirlilerin çok çeşitli imtihanları vardır. Şehrin gürültüsü, insanların güvenli olmaması, hayat şartlarının ağırlığı, geçim sıkıntısı, çalışmaktan dostlarına ayıracak vaktinin olmaması daha pek çok şeyle şehirliler imtihan edilir de hâlinden hep yakınır dururlar. Bir öğrencinin imtihânı da farklıdır.
Öğrenciler, ders hocalarıyla, karşılaştıkları arkadaşlarıyla, çalışmalarındaki tempoyla imtihan edilirler. Öğrenci olmanın gereğini yerine getirenler genelde başarıyı hak ederler. Fakat bâzen çalışıp da netice alamayanlar imtihandadırlar. Hocalarıyla sınanırlar, arkadaşlarıyla sınanırlar. Ancak bir zengin için bunların önemi yoktur.
Zenginin imtihanı zekatlarıyladır, Kazancının helal olup olmamasıyla ilgilidir. Muhtaçlara yardımı bolca mı yapar yoksa kıtça mı yapar işte bu da onun imtihanıdır. Zengin eğer cimriyse verdiği hayır hasenat içini eritir hatta vermek istemez. Bu da onun imtihanıdır.
Bir siyâsetçinin imtihanı ise daha değişiktir. Siyâsetçi doğruluğuyla imtihan edilir, sözlerini yerine getirip getirmediğiyle imtihan edilir halkın talepleriyle imtihan edilir.
Velhâsıl herkesin imtihanı farklı farklıdır. Rabb’im imtihânın başarıyla verenlerden eylesin hepimizi. (Amin)