“Şeyhülislam ve Müftilenam” -49-
İmam Sultan-i Muhammed Efendi
Sultanın imamı Muhammed Efendi Bursalıdır. Sultan IV. Muhammed Han’a imam olmuştur. Muhammed Efendi, Yenişehir Kadılığı’na ondan sonra İstanbul Kadılığı’na nail oldu. Azlini müteakip birden Rumeli Kazaskeri olarak atandı. Hicri 1090’da tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne ve nihayet Sadık Muhammed Efendi’nin azli üzerine meşihat / şeyhülislamlık makamına yükseldi (H: 1106).
Sultan II. Mustafa devrinde iki ay altı gün kadar fetva makamında kaldıktan sonra azledildi. Edirne Vakası’nda (H:1115) Yeniçerilerin arzusuyla meşihat makamını kazandı. Fakat idare işlerlinden aciz, güzel bir şekilde konuşmaktan yoksun olması sebebiyle büyük bir kırgınlığa sebep oldu.
Sultan III. Ahmet devrinde altı ay fetva makamında bulunduktan sonra azl ve Bursa’ya sürgün edildi. Yirmi altı sene kadar Bursa’da tedrisat ile meşgul oldu. Vefatı H:1041’dedir. Fetva müddeti dokuz aydır.
Sultan III. Ahmed Han Devri
“Şeyhülislam ve Müftilenam” -50-
Paşmakçı Zade Ali Efendi
Paşmakçı Zade Muhammed Efendi’nin oğludur. Doğum tarihi 1048’dir. Ali Efendi devrinin ulemasından öğrenim gördü. Müftü Abdurrahim Efendi’nin stajyeri oldu. Usulüne uygun medreselerde görev yaptıktan sonra Kudüs ü şerif (h:1098) ve Edirne (H: 1101) Kadılığı’nı aynı senede Nakıbü’l Eşraf makamını kazandı. Az bir zaman içinde Rumeli payesine nail olan Ali Efendi, Sultan ikinci Mustafa zamanında şeyhülislam Feyzullah Efendi ile daima dostça geçindi ve onunla muhabbet üzere yaşadı.
Edirne’de, Sultan II. Mustafa’nın devlet ricali arasında mühim bir mevki sahibi oldu. Edirne Vakası Feyzullah Efendi’nin felaketine sebep olduğu zamanda Yeniçerilerin ısrarı üzerine fetva makamını kabul etti.
Şeyhülislam Ali Efendi, gayet akil, derin düşünen ve müdebbir biriydi. Devrinin fenalığını idrak ediyor, adaletin ve hakkın hükümferma olamayacağı bir zamanda meşihatın şerefini ihlal etmek istemiyordu. Bu sebepten istifasını verdi ise de altı ay sonra tekrar meşihat makamına getirildi (H.1110).
Üç sene kadar kemal iffet ve istikametle fetva vazifesini ifa etti. Nihayet Çorlulu Ali Paşa’nı n teşviki ile azledildi. Sivas’a sürgün edildi. Dört sene sonra İstanbul’a avdet etti. İbni zade Abdullah Efendi’nin yerine fetva makamına getirildi ise de ömrü vefa etmedi. Bir ay içinde fani âleme veda etti. “ Beka’ya göçtü, Esseyyid Ali ol müftü afak “ vefatına tarihtir. Fetva müddeti, Sultan III. Ahmet Han devrinde dört sene sekiz ay on beş gündür.
Kaynak
İlmiyye Salnamesi s:496, 97
İmam Sultan-i Muhammed Efendi
Sultanın imamı Muhammed Efendi Bursalıdır. Sultan IV. Muhammed Han’a imam olmuştur. Muhammed Efendi, Yenişehir Kadılığı’na ondan sonra İstanbul Kadılığı’na nail oldu. Azlini müteakip birden Rumeli Kazaskeri olarak atandı. Hicri 1090’da tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne ve nihayet Sadık Muhammed Efendi’nin azli üzerine meşihat / şeyhülislamlık makamına yükseldi (H: 1106).
Sultan II. Mustafa devrinde iki ay altı gün kadar fetva makamında kaldıktan sonra azledildi. Edirne Vakası’nda (H:1115) Yeniçerilerin arzusuyla meşihat makamını kazandı. Fakat idare işlerlinden aciz, güzel bir şekilde konuşmaktan yoksun olması sebebiyle büyük bir kırgınlığa sebep oldu.
Sultan III. Ahmet devrinde altı ay fetva makamında bulunduktan sonra azl ve Bursa’ya sürgün edildi. Yirmi altı sene kadar Bursa’da tedrisat ile meşgul oldu. Vefatı H:1041’dedir. Fetva müddeti dokuz aydır.
Sultan III. Ahmed Han Devri
“Şeyhülislam ve Müftilenam” -50-
Paşmakçı Zade Ali Efendi
Paşmakçı Zade Muhammed Efendi’nin oğludur. Doğum tarihi 1048’dir. Ali Efendi devrinin ulemasından öğrenim gördü. Müftü Abdurrahim Efendi’nin stajyeri oldu. Usulüne uygun medreselerde görev yaptıktan sonra Kudüs ü şerif (h:1098) ve Edirne (H: 1101) Kadılığı’nı aynı senede Nakıbü’l Eşraf makamını kazandı. Az bir zaman içinde Rumeli payesine nail olan Ali Efendi, Sultan ikinci Mustafa zamanında şeyhülislam Feyzullah Efendi ile daima dostça geçindi ve onunla muhabbet üzere yaşadı.
Edirne’de, Sultan II. Mustafa’nın devlet ricali arasında mühim bir mevki sahibi oldu. Edirne Vakası Feyzullah Efendi’nin felaketine sebep olduğu zamanda Yeniçerilerin ısrarı üzerine fetva makamını kabul etti.
Şeyhülislam Ali Efendi, gayet akil, derin düşünen ve müdebbir biriydi. Devrinin fenalığını idrak ediyor, adaletin ve hakkın hükümferma olamayacağı bir zamanda meşihatın şerefini ihlal etmek istemiyordu. Bu sebepten istifasını verdi ise de altı ay sonra tekrar meşihat makamına getirildi (H.1110).
Üç sene kadar kemal iffet ve istikametle fetva vazifesini ifa etti. Nihayet Çorlulu Ali Paşa’nı n teşviki ile azledildi. Sivas’a sürgün edildi. Dört sene sonra İstanbul’a avdet etti. İbni zade Abdullah Efendi’nin yerine fetva makamına getirildi ise de ömrü vefa etmedi. Bir ay içinde fani âleme veda etti. “ Beka’ya göçtü, Esseyyid Ali ol müftü afak “ vefatına tarihtir. Fetva müddeti, Sultan III. Ahmet Han devrinde dört sene sekiz ay on beş gündür.
Kaynak
İlmiyye Salnamesi s:496, 97