Türk siyasal hayatında İlk TBMM’nin ortaya çıkardığı siyasi, ideolojik tecrübenin bugünlere demokrasi ve siyasal kültür anlamında oldukça önemli bir miras teşkil ettiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Yakup KAYA, bu minval üzerine bir değerlendirme ve kritik yapmak üzere böylesine bir konunun tercih edildiğini belirtti. İlk TBMM’de Meclisin açıldığı 23 Nisan 1923’ten Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Birinci Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun 10 Mayıs 1921’de kurulmasına kadar geçen dönemde yeni kurulan hükümetin ve devletin temel niteliklerinin teşekkül ettiğini, başta 24 Nisan tarihli Mustafa Kemal Paşa’nın önergesi olmak üzere İcra Vekilleri Heyeti’nin Seçilmesine dair kanun çalışmaları, Hıyanet-i Vataniye Kanunu, Nisab-ı Müzakere Kanunu, İstiklal Mahkemelerinin kurulduğu Firariler Hakkında Kanun ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu gibi rejimin niteliğini ortaya koyan temel kanunların çıkarıldığını ifade etti. 10 Mayıs 1921’de Meclis ve İcra Vekilleri Heyeti Başkanı Mustafa Kemal Paşa liderliğinde örgütlü bir siyasi yapı kurularak siyasi ve ideolojik anlamda daha homojen ve yeknesak bir grubun kurulmasının yolunun açıldığını ve Mustafa Kemal Paşa’nın bu yolla olağanüstü dönemin koşullarına binaen daha ivedi kendi siyasi perspektifi ekseninde kararlar çıkarılmasını sağlamaya çalıştığı vurgulandı. Misak-ı Milli’yi gerçekleştirme ve devlet teşkilatını anayasaya göre oluşturma gayelerini programına alan Birinci Grup’a tepkinin pek gecikmediğini anlatan Kaya, Erzurum mebusu Hüseyin Avni Bey’in bu konuda Meclise bir soru önergesi vererek 133 kişilik Birinci Gruba dahil edilmeyen ve dışta bırakılan 90 kişilik mebus grubunun da bu gayeleri gerçekleştirmek için Mecliste bulunduklarını ve bu durumun düzeltilmesinin lüzumunu dile getirdiğini belirtti.
Birinci Grupla İkinci Grup’u oluşturan muhalif kanat arasındaki temel çatışma ve ayrışma konuları şu şekilde özetlenebilir: Heyet-i Vekilenin Görev ve Sorumlulukları, Meclisin Üstünlüğü İlkesi, Meclis Divanının Tarafsızlığı, Başkumandana Verilen Olağanüstü Yetkiler, İstiklâl Mahkemeleri ile Kişi Hak ve Hürriyetleri. Mustafa Kemal Paşa Selamet-i Umumiye Komitesi adıyla bir öz kurulun Birinci Grup içerisinde oluşumunu sağlayarak Mecliste yoğunlaşan muhalefeti bertaraf etmeye, kanun ve kararların daha sühuletle çıkmasını sağlamaya çalışmıştır. Buna tepki olarak da Temmuz 1922’de Hüseyin Avni Ulaş, Selahattin Köseoğlu ve Vasıf Bey (Karakol) öncülüğünde İkinci Grup kurulmuştur. Misak-ı Milli’yi gerçekleştirmeyi, kanunları ve devlet teşkilatını milli irade ve meclis üstünlüğü çerçevesinde tadil etmeyi ve kişi hak ve hürriyetlerini sağlamlaştırmayı hedefleyen İkinci Grup’un 1922-1923 döneminde bu minvalde önemli ölçüde başarılı olduğu görülmüştür. İkinci Grup Meclis başkanının bünyesinde gerçekleşen yetki toplulaşmasına, Meclis üstünlüğünün ihlaline, kişi hak ve hürriyetlerindeki çeşitli kısıtlamalara tepki göstermiştir. Birinci Meclisin çoğulcu yapısı içerisinde liberal ve demokrat bir siyasal kimlik portresinin ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. Program sonunda konuşmacı Doç. Dr. Yakup Kaya’ya günün anısına Katılım Belgesini TYB Konya Şube Başkanı Prof. Dr. Hayri Erten takdim etti.