Önceki yazılarımda bir atılımcı sanayici diyebileceğimiz Rahmetli Nuri Demirağ’ı konu ettik.
Onun ilk işi Demiryollarını yapımıdan sonra deniz altından Asya ve Avrupa kıyılarını birleştirmeyi düşünmekle beraber…
Cumhurbaşkanı Mutafa Kemal Paşa’nın Uçak alımı kararı ve para yardımı isteğine;
“Neden dışardan alıp bağımlı olalım. kendimiz yaparız” sözü üzerine…
Atatürk’ün desteğini alarak işe koyulmuş ve hazırlıklarını yapmıştı.
Bunları önceki yazımda konu ettim.
(https://www.merhabahaber.com/turk-ucagi-yapimina-baslayan-demirag-12373yy.htm)
***
Uçak yapımı için kollarını sıvayan Nuri Demirağ’ın bu teşebbüsünü destekleyen Atatürk THK’na altmış adet uçak siparişi verilmesini emreder. Ve sipariş verilir.
Uçaklar yapılmaktadır bunu bizzat aşağıdaki resimde görebileceğiniz gibi Atatürk’te yerinde görmüştür.
***
İşlem bununla da kalmıyor Genel Kurmay Başkanı Rahmetli Fevzi Çakmak da ilgileniyor. Belgelere göre bir yazı yazılıyor.
“T.C. /Genel Kurmay Başkanlığı /H.Hv. Ks.
1- İnşaat Müteahhidi Bay Nuri Demirağ’dan alınan mektupta, kendi sermayesiyle Divrik’te bir tayyare fabrikası ve İstanbul da bir etüt atölyesi açmak arzusunda olduğu bildirilmekte ve bu inşaat için müsaade istenilmektedir.
2- Memleketimiz için havacılığa karşı günden güne artmakta olan ihtiyacı göz önüne alınarak kendi sermayesiyle, böyle yüksek bir gayeye girişen mumaileyhin bu fedakârlığı şayanı takdir görülerek kendisinin bu husustaki dileğine muvafık cevap verilmiştir.
3-Bilgi için M.M. ve İktisat Vekâletlerine arz edilmiştir.
Genkur. Bşk /Mareşal Fevzi Çakmak”
***
Keza, Hava Müsteşarı Zeki Doğanın da aynı takdir ve teklifini içeren yazısı bulunmaktadır.
Yer darlığından alamadığım bu belgeler adı geçen kitaplarda vardır.
***
Uçaklar yapılmıştır ama bu arada Atatürk vefat etmiştir.
Yeni Cumhurbaşkanı İsmet İnönü olmuştur.
Uçakların kabul teslimi yapılacaktır. Gelen heyet İstanbul’daki Nuri Demirağ’ın sonradan Yeşil köy adını alan alanda uçağın muvaffakiyet içinde uçuşunu seyretseler de nedense kani olamazlar.
“Uçağı birde Eskişehir’de kontrol edeceğiz” derler.
Nuri Demirağ’ın “orası hali ve çimenli arazi. Uçak orada kontrol edilemez ki” itirazı havada kalır.
Israr ısrardır ve mecbur kalınır Eskişehir’de de uçuş yapılmasına.
***
Nuri Demirağ’a haber vermeden Eskişehir’deki çimenli alanın etrafına hendek açılır. Sebebi belli değildir
Uçak yapımında değerli eleman olan Mühendise Demirağ’ın “Sen götürme” ısrarına rağmen uçağı Yeşilköy alanından Eskişehir’e getirir ve alana inmek için alçalır…
Oda ne? Tam iniş yapacağı yerde çukur vardır.
Tekrar havalanmak istese de geç kamış hendek içine düşmüş, Pilot vefat etmiştir.
***
Kabul komisyonu Uçak düştü diye raporla uçakların kabul edilemez oluğunu raporlar.
***
Bu arada Vatan Gazetesi sahibi Ahmet yalman ki vatan için değil kendi çıkarı için yazılar yazan Konya’yı alenen kötüleme yazısı yayınladığı için Konya’yı ayağa kaldıran bir gazete sahibi.
Aynı zamanda Fransız Uçak fabrikası komisyoncusudur. İsmet İnönü’nün kulağına Fransız uçaklarının alınmasını telkin eder.
***
Böylece sipariş edilip hazır vaziyetteki altmış uçak alımı iptal edilir. Fransız uçakları alınır.
Nuri Demirağ zor duruma girmiştir. İsmet İnönü’ye defalarca görüşme talebinde bulunsa da cevap bile verilmez.
Nihayet ibret alınacak bir mektup yazar nafile ses yoh yoh…
Demirağ uçakları İran ve Yunanistan’a satar yine durmaz yolcu uçağı imal edip bu uçakla memleketi Sivas’a uçar.
Vay, sen misin ilerleyen?
Maliye müfettişleri kontrole gelip yüklüce bir para cezası çıkarırken, Yeşilköy alanı da “Kamu yararına” deyip istimlak edilir
Nuri Demirağ’ın kolu kanadı kırılmıştır. Hırsından siyasete girip ilk muhalefet partisi olan “Milli Kalkınma Partisi” ni kurmak ister.
İster ama bin bir zorlukla bir yılda kurabilir.
***
Türkiye çapında işlem yapamaması bir tarafa zaten 1944 deki açık oy verme gizli tasnif seçiminde kazanma şansı yoktur…
***
Hatırlatalım. Fransa’dan alınan demode uçaklar kısa zamanda tamir edilemez bozulur.
Bir tanesi 1945 de Cumhuriyet Bayramı töreninde Cumhurbaşkanı Milli Şef İsmet İnönü’nün önünde uçuş yaparken düşer.
Bu haber Milliyet gazetesinde Nuri Demirağ’ın uçağı düştü diye yayınlanır…
Hâlbuki Demirağ’ın uçakları 1939 da alınmamış başka devletlere satılmıştır ama işte anlarsınız!
***
Sağlık ve esenlik içinde sevdiklerinizle yaşam dileklerimle…