RÖPORTAJ: BERKHAN PARLAK
PÜİS Konya Şube Başkanı Ali Duran, Suriye'den gelen kaçak mazot miktarının günümüzde azaldığını söyledi. Duran, "Hatay Valiliği'nin aldığı karar doğrultusunda, denetimler artmış ve birtakım cezaların uygulanması kaçak mazot miktarı azalmıştır" dedi
10 NUMARA YAĞIN KULLANIMI YÜZDE 70'LERDE
Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası Konya Şube Başkanı Ali Duran ile 10 numara yağın kullanımı, kaçak mazot ve petrolcülerin sorunları hakkında konuştuk. Birkaç kimyasal maddelerin birleşimi ile ulaşan, piyasada '10 numara yağ' olarak bilinen yağın kullanımının Konya'da yüzde 70'lerde olduğunu söyleyen Duran, "Konya ciddi derecede 10 numara yağ kullanıyor" diye konuştu.
KAÇAK MAZOT HAKSIZ REKABET OLUŞTURUYOR
10 numara yağın kullanımının artması karşısında, Suriye'den gelen kaçak mazot ile bir rekabet olduğunu ve bu rekabetin sektörü tehlikeye soktuğunu dile getiren Duran, "10 numara yağ ile Suriye'den gelen kaçak mazot arasında ciddi bir rekabet ortamı oluştu. İkisi de ucuz mazotlar. Hal böyle olunca da sıkıntıyı petrol sahipleri çekiyor" ifadelerini kullandı.
**Öncelikle 10 numara yağın kullanımı Konya'da arttı. Diğer illere nazaran Konya'da bu yağın kullanımının artmasının nedeni nedir?
-İçerisinde değişik ürünlerin karışmasıyla ya da baz yağının tenekelenerek satılmasıyla elde edilen bir yağdır. Özellikle Konya'da bir çok satış yeri vardır. Konya'da satışının fazla olmasının sebebi ise ağır vasıta olarak tabir ettiğimiz araçların fazla olmasıdır. Dolayısıyla kullanımı diğer illere oranla çok fazla. İşte kamyonlar olsun otobüsler olsun çok fazla miktarda Konya'da. Hal böyle olunca da maliyetten kısmak isteyen şirketler genelde kullanıyor 10 numara yağı. Son zamanlarda saniyede de kullanılmaya başlandı. Şantiyelerde de kullanılıyor. 10 numara yağın satılması ve kullanılması normalde yasak. Ama yaptırım konusunda bir sıkıntı var. Çünkü dökerken yakalamak gerekiyor. Kimseyi de böyle takip edemezsiniz. Bunun önüne geçebilmek için, nasıl tonajda başarı elde ettiyse bu ülke, bu konuda da edebilir. İşte çıkış noktalarında tartılıyor büyük. Yüzde 95'e kadar da bir başarı elde edildi. Değişik bölgelerde 'marker' kontrolünün yapılması lazım. Bizde kullanım çok fazla olduğu için biz kullananlara bir şey diyemiyoruz. Çünkü haksız ve ezici bir rekabet söz konusu. Bunun için önceden halkı bilinçlendirmek gerekiyor.
**Peki halkı bilinçlendirerek bu konunun kökten çözülmesi mümkün müdür sizce?
-Tabi ki kökten bir çözüm getirilemez. Ancak biz şunu söylüyoruz, talep olmazsa üretim de olmaz. Yani insanlar 10 numara yağı kullanmak istemez ise 10 numara yağı üretenler de olmaz. Hatay Valiliği bu konuda çok güzel bir çalışma yaptı. Şehrin belirli noktalarında vatandaşlara broşür dağıtarak halkı 10 numara yağın zararları konusunda bilinçlendirdi ve piyasaya olumlu yansıdı. Valilik önce uyarı niteliğinde broşür dağıttı. Daha sonra da bunlar uygulamaya geçtiler ve bir depo kontrolü uygulaması yaptılar. Burada yakalanan araçları birinci sefer uyardılar. İkinci sefer de bağladılar. Cezai işlem de uyguladılar. Denetim olunca şu anda Hatay'da yüzde 90'a kadar kullanımı kesildi.
**Hatay Valiliği'nin bu uygulaması piyasaya nasıl yansıdı?
-Denetim olunca şu anda Hatay'da yüzde 90'a kadar kullanımı kesildi Suriye'den gelen kaçak mazotun. Çumra'ya kadar girdiğini gördük. Hatta Trakya'da bile kullanıldığı söyleniyor. Oralara kadar gitmesi, bizlere durumun ne kadar vahim olduğunu gösteriyor. Tabi değişik sınır kapılarından yine ülkeye kaçak mazot sokulmaktadır. Ama büyük çoğunluğu kesildi diyebiliriz.
**Hatay Valiliği, Konya gibi diğer illere örnek olabilecek bir uygulamaya imza atmışken, neden Konya'da bu sistem uygulanmıyor?
-Biz bununla ilgili Vali Muammer Erol'a iki defa ziyarete gittik. Konuştuk. Böyle bir uygulamaya olumlu baktı. Vali beyin cevabını bekliyoruz. Önümüzdeki günlerde kendisini bir kez daha ziyaret ederek durumun ne kadar vahim olduğunu kendisine söylemek istiyoruz.
**Peki 10 numara yağın kullanımı araçlara ne gibi zararlar veriyor?
-En başta söylemek isterim ki tüketimi dizel araçlarda oluyor. İnsanlar ihalelerini 10 numara yağa göre alıyor. Normal mazotları baz alarak fiyat almıyor. Onun için, önce vatandaşımızı bu yağın zararları ve kullanımının yasak olduğu konusunda bilgilendirmek gerekiyor. Daha sonra uygulamaya geçilmesi gerekiyor. 10 numara yağı maalesef tabiri caiz ise her tarafta satıyorlar Konya'da. Konya'da fabrikaları var üreten. Dışından özellikle limanlardan 10 numara yağ getirilip burada tenekeleniyor. Tabi ki fiyatları uygun olduğu için çok satılıyor. Makine mühendislerinin açıklamasına göre 10 numara yağın kullanımından dolayı çıkan yangınlar oluyor. Şimdi, 10 numara yakan araçlarda ısınma çok fazla oluyor. Bu ısınmadan dolayı da kablolar ateş alıyor. Kabloların ateş almasından dolayı da yangın çıkıyor. İçerisine solvent ve gaz yağı gibi maddeler katarak yağı inceltiyorlar. Bu arada bu maddelerin patlama oranı çok fazla oluyor. Resmen bir bomba haline geliyor. Nitekim bir şey de yapılamıyor. Normal bir mazot yavaş yavaş yanar. Mazot yangını görüldüğünde insanların araçtan çıkması için bir süre oluyor. Ancak 10 numara yağ hemen patladığı için böyle bir imkan olmuyor. Ancak 10 numara yağ bir anda patlıyor.
**Sektöre ekonomik olarak ne gibi zararları oluyor?
-Doğru bir noktaya değindiniz aslında. Madalyonun bir de öbür yüzü var. 10 numara yağın kullanımı vergi açısından da büyük kayıplara neden oluyor. Vergi dairesi 10 numara yağa, 10 numara yağ olarak fatura kesmiyor. 10 numara yağ, motorine göre litre başına 1 TL’den fazla avantaj sağlıyor. Motorin 4.40-4.42 TL’ye satılırken, 10 numara yağın fiyatı 3.50 TL’yi geçmiyor. Yerine göre 10 numara yağ, motorinin yarı fiyatına bile satılıyor. Mehmet Şimşek, 10 numara yağın ÖTV’sini 3.5 kat yükseltmişti. Buna rağmen 10 numara yağ kullanımı halen hızlı bir şekilde devam ediyor. Bakın bu yağın kullanımından dolayı, 1 buçuk milyar liralık vergi kaybı oluşuyor. Sadece sektör temsilcilerini değil, ülke ekonomisini de sekteye uğratıyor. Bunların faturasını kızak yağı, cıvata çözücü, bilmem ne kaydırıcı isimleri altında fatura kesiliyor. Bu şirket de böylelikle vergiden düşebiliyor. Burada da büyük bir sorun var. Maliye diyor ki, biz işin fatura boyutuna bakıyoruz. İlgisizliklerden dolayı böyle rahat bir kullanım ortamı oluşuyor.
**Geçtiğimiz günlerde Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek, petrolde e-denetim sürecinin geleceğini ve ilk adımların atıldığını söylemişti. Peki bu uygulama sektöre nasıl yansır?
-Açıkçası e-denetimin nasıl olacağı konusunda elimize herhangi bir bilgi ulaşmış değil. Ancak Bakanımızın açıklamaları doğrultusunda sektöre katkı sağlayacaktır. Ancak büyük bir katkının olacağını düşünmüyorum. Çünkü isteyen her şekilde usulsüzlük yapabiliyor. Tabi ki internet üzerinden sürekli bir kontrolün olması bize yarar sağlar. Usulsüzlüğün önüne geçilebilir. Ancak bizim şu anda otomasyonumuz var. Markerlarımız var. Yazar kasalarımız var. Önemli olan bunların kontrolüdür. Burada bir noktaya değinmek istiyorum. İstasyon kontrolü. Bakın, ben petrol istasyonunun kontrolünün yapıldığı takdirde, ülke genelinde yüzde 90 derecede kaçak mazotu engelleriz diye düşünüyorum. Burada asıl önemli olan yazar kasanın değişik sistemlerle oynanıp oynanmamasıdır. Adam gidiyor bir cip takıyor sıfırlıyor yazar kasayı mesela. Tabi herkesin bu konuda takibini yapamayız ama kolluk görevleri ile birlikte bir sıkı denetimin olması bazı şeylerin önüne geçecektir.
**Peki istasyonlardan kaçak mazot satışı mümkün olabilir mi?
-Zaten şu anda kaçak mazot olarak 10 numara yağ ve Suriye mazotu var. Bunları hiçbir istasyondan satma gibi bir imkan yok. Ha kırsal, böyle ücra köşelerde bir kaç tane olabilir bunun satışını yapan. Ancak bunun dışında kesinlikle petrol istasyonundan kaçak mazot satışı mümkün değildir. Sıkı bir takip ile bunların hepsi kapatılabilir. Bunlar teneke ile satılan şeyler. İstasyonlarda böyle bir şeyin satışı çok azdır. Cezaları da çok yüksektir, istasyondan kaçak mazot satışında. Kaçak mazot satan bir istasyona 1 milyon liraya yakın ceza kesilir. Bunun dışında da ömür boyu akaryakıt satma ruhsatı elinden gidiyor. Asıl önemli olan da budur. Ruhsat iptalidir. Biz bununla ilgili üyelerimizi sürekli uyarıyoruz. Kiraya vereceğiniz insanları doğru seçin şeklinde.
**KOSKİ'nin su tasarrufu ile ilgili çalışmalarını siz de görmüşsünüzdür. KOSKİ vatandaşları sürekli uyarıyor, su tasarrufu yapılmadığı taktirde su rezervinin tehlikeye gireceği şeklinde. Hortum ile araç yıkanılmaması söylenirken, bir çok petrol araçları hortumla yıkıyor. Bu konuda herhangi bir çalışmanız oldu mu?
-KOSKİ'nin uyarılarını görüyoruz. Ancak petrolcüler olarak bizim yapabileceğimiz bir şey yok. Bu belediyenin alacağı bir karar. Şimdi bir petrol, ben duyarlıyım su tasarrufu için araç yıkamayı hortumla yapmayacağım derse, bu sefer insanlar bedava iç-dış yıkama servisi veren diğer petrollere yönelir. Yani haksız bir rekabet ortamı oluşur. Eğer ki alınacak bir karar varsa, belediye almalı ve herkesi kapsamalı bu karar. Bir ara bu konu konuşulmuştu. Ancak uygulamaya geçilmesi bir hayli zor bence. İstasyondaki adama da, hadi parayla yıkat dersek olmaz.
**Konya'daki petrol istasyonu sayısını bizlere söyleyebilir misiniz?
-Konya'da 555 tane petrol istasyonu bulunmaktadır. İstanbul'da ise 735 petrol istasyonu var. 2012 yılı sonunun verilerine göre bunlar. İstanbul'da istasyon başına düşen günlük satış miktarı 11 bin 907 litre iken, Konya'da ise bu rakam istasyon başına 2 bin 147 litredir. 2012 yılı sonu itibariyle 68 tane petrol ruhsatı verilmiştir Konya'da. Ve bu rakam ile Konya birinci sıradadır.
**Peki bu rakamın Konya'da yüksek olmasını neye bağlıyorsunuz?
-Açık ve öz olmak gerekirse, belediyenin rant meselesi. Ben açıkçası başka bir neden göremiyorum.
Ali Duran Kimdir?
1965 doğumlu. Lise yıllarından itibaren baba mesleği olan traktörcülük ile uğraştı. Lise mezunu Duran 2013 yılında akaryakıt sektörüne hızlı bir giriş yaptı. Duran, evli ve iki çocuk babasıdır. Büsan'ın girişinde bulunan Duranlar Petrol İstasyonu'nun sahibi olup, Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası Konya Şube Başkanlığı görevini de yürütmektedir.