Şehrimizde 55 yıl öncesine kadar millî bayramlar, İş Bankası’nın önündeki “Cumhuriyet Meydanı” nda düzenlenen törenlerle kutlanır, resmi geçitler Orduevine doğru devam eden “Alâaddin Caddesi” üzerinde yapılırdı. Pastane, lokanta, sinema ve müzikli eğlence yerlerinin bulunduğu bu meydan ile çevresi geceleri şehrin en hareketli merkezi durumunda idi. 1950 öncesini yansıtan fotoğrafta da görüldüğü gibi halkımızın büyük ilgi gösterdiği Cumhuriyet ve 23 Nisan Çocuk Bayramları en önemli görsel aktiviteler olduğu için sabah erken saatlerden itibaren Alâaddin Tepesi’nin etekleri, caddenin 2 yanı ve kırmızı beyaz bezlerin kaplandığı bir “Tak” kurulan meydan tıklım tıklım dolardı. Pantolonlarının 2 yanı kırmızı şeritli, bellerine kuşandıkları sarı parlak kemerlere takılmış kılıçlarıyla törene katılan hâkî üniformalı subaylar ve çakı gibi yürüyen askerler hayranlık toplar, Askeri Lise, Konya Lisesi, Sanat Okulu, Ticaret Lisesi, Kız Öğretmen Okulu, Karma Ortaokul ve ilkokul talebeleri alkışlanırdı. Törenlerde son olarak esnaflar ve sanat erbabını taşıyan araçlar geçerken halka mest lâstiği, ayakkabı, bisküvi, şapka, ekmek, meyve gibi çeşitli şeyler atar, yol kenarındaki insanlar kapışırdı. Bayramlar 1950’den itibaren geçit resmi Vakıflar Müdürlüğü önündeki taksi meydanına kurulan şeref tribünü önünden Alâaddin’e doğru yapılarak düzenlenirken, bilindiği gibi günümüzde yıllardır İstasyon Caddesinde kutlanmaya devam ediyor.
Eskiden bayramların yapıldığı meydanın en görkemli binası, İş Bankası’nın yerinde bulunan eski belediye idi. Günümüzde belediye temizlik araçlarının deposu hâlindeki eski Kolordu binası, Kız Lisesi ve yakın zamana kadar Kız Ortaokulu olarak kullanılan Zafer’de koruma altındaki binanın da sahibi olan Yusuf Şar isimli gayrimüslüme ait tarihî belediye binası ne yazık ki yıkılıp, şimdi İş Bankası’nın faaliyet gösterdiği bina yapılırken, belediye otobüs durakları konularak eski bayramların yapıldığı meydan, meydan olmaktan çıktı. Bu arada Cumhuriyet Meydanı’nın görünümü yıllar ilerledikçe tamamen değişti. Meydanın güney köşesine 50’li yıllarda alt katında önce “Cumhuriyet Pastanesi”, sonra Kuveyt Türk finans kurumu ve halen Yılmaz Tekstil firmasının faaliyet gösterdiği, bodrumu Şaziye ve İsmail adlı karı-kocanın işlettiği müzikli eğlence yeri, üstteki 2 katı dershane ve cafe olan, Ferit Hotamışlı’nın kayınpederi “Silleli Pancar Ahmet” e ait “Bulca apartmanı” (şimdiki adıyla Bulvar İşhanı) inşa edildi. Bu apartmanın batı yönünde 1957’de açılan “Ankara Pastanesi” hâlen faaliyette. Pastanenin yanında ise “Beyoğlu Terzisi Kemâl” ın dükkânı, bitişiğinde de Karma Ortaokul Fransızca öğretmeni “Mösyö” lakaplı Nuri bey’in evi vardı.
Yıllar önce ailesiyle İzmir’den gelerek yerleşen “İzmir Pazarı Mustafa Bey” lâkabıyla tanınan Mustafa İzmirligil, 1961’de İş Bankası’nın arkasına “İzmirligil Apartmanı” nı yaptırdı. Binanın köşesinde “Foto Yaşar”, bitişiğinde “Restoran Mehmet” lâkaplı Mehmet Nişancı’nın “Roket Lokantası” vardı. Yanında da, Rampalı Çarşı’nın önünden Meram Müftülüğü’ne doğru yol açılırken yarısı yıkılan, ilk sahibi sarraf Vanlının Fuat olan bina, altında da “Meram, sonra Kontaş Otobüs yazıhanesi” yer alıyordu. Vanlının Fuat’ın vefatından sonra, adı günümüzde “Şelâle işhanı” olan binayı Uçman Ayata satın aldı. Arapoğlu Makası’na girerken sağ köşede 50 yıl önce Ahmet Manav’ın pastanesi, sol köşede Kadın Berberi Cavit Kıpçak’ın işyeri bulunuyordu. Uzun yıllar büyük oğlu Recep ustanın işlettiği pastane daha sonra el değiştirerek “Evin Çorba Salonu” adını aldı. Sol köşede ise birçok dükkân ve ev yıkılarak “Rampalı Çarşı” inşa edildi. Eski Belediye ile eski adı “İnhisarlar İdaresi” olan “Tekel Müdürlüğü” arasındaki 2 katlı binanın üstünde 60 yıl önce Gençlerbirliği ve Selçukspor kulüpleri faaliyet gösteriyordu. Binanın önünde ise bahçeli bir lokanta vardı. Bu bina yıkılarak şimdi İş Bankası olan eski Belediyeye dahil edildi.
Halen Türkiye Finans’ın olduğu yerde yıllar önce “Muallimler Birliği” vardı. Köşesinde mimarî özelliği ve tipik bir kurşunlu kulesi bulunan köşedeki binanın yerine daha sonra Teyfik Ceylâni, evini ve bitişiğine de “Yeni Sinema”yı yaptırdı. Sinema’nın önünde Hükümet Alanı’na doğru gidiş-geliş yolunun başına Cumhuriyetin 10. yılı münasebetiyle konulan ve üzerinde 6 ok bulunan abide 1950’den sonra kaldırıldı. Küveyt Türk ve Al Baraka ile Dalkıran market, Millet Partisi, eczane ve telefoncunun yerinde yıllar önce Yeni Sinema’nın yanında küçük bir otel, eskiden üst katında “Şehir Lokali”, sonra “Gençlerbirliği lokali”, altında önce “Tahir’in sazı”, sonra “Bomonti Lokantası” ve sırayla Nevzat Torunoğlu’nun sahibi olduğu “Torunoğlu Büfesi”, “Kimene Halil’in meyhanesi”, berber Kâmil Albay ve Öğretmenler Derneği’ne dönülen köşede tüpgaz bayii, bunların arka kısmında da berberin bitişiğinde dar bir girişi olan Aydın Dündar’ın sahibi olduğu “Turing Palas Oteli” yer alıyordu. Yıllar önce yerleştiği İstanbul’da vefat eden Aydın Dündar’ın varislerine kalan işyerlerinin yerinde de 20’li yıllarda eski Belediye Başkanlarından Muhsin Faik Dündar’a ait 2 katlı evler vardı.
1938’de inşa edilen Konya’nın çok katlı ilk binası olan Hayat Apartmanı’nın altında 60 yıl önce “Hayat Kıraathanesi”, 50 yıl önce “Hayat Tostçusu” ve bitişiğindeki “Selçuk Oteli” nin yerinde “Babalık Gazetesi” idarehanesi mevcuttu. Daha sonra gazete idarehanesi aynı isimle otele dönüştürülmüştü. Yeni Sinema’nın köşesinde bir zamanlar “Çorbacı Faruk” dükkân açtı. Gazi Mustafa Kemal Okulu, yıllar sonra Turizm ve Otelcilik Okulu hâline getirildi. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun bulunduğu bina eskiden Avukat Fuat Anadolu’ya aitti. Şahin Pasajı’nın yerindeki Kemal Uluşahin’e ait “Şahin Sineması” ise 1952’de yapıldı. İş Bankası’nın batısına düşen Alâaddin Tepesi’nin eteğine bir zamanlar belediye otobüs durağı ve bitişiğinde gazete bayii Ali’nin büfesi, Şehitler Abidesi’ne çıkan merdivenlerin soluna da polis noktası konulup, sağındaki elektrik trafosunun yerinde yeller eserken, önüne sıralanan faytonlar da tatlı birer hatıra oldu. 60 yıl önce Gazi Okulu önündeki durakların yerinde ve biraz ilerisinde eskiden İstanbul Caddesi’nde ve yıkılan İş Bankası’nın yanında otelcilik yapan İtalyan karı-koca Bobi’lerin evleri ve “Sağlık Müzesi” olduğunu ekleyip, “Merhaba Şehir” ekinin bu sayısında da, sâdece ismi yadigâr kalan “Cumhuriyet Meydanı” ve çevresinde geçmişle ilgili gezinti yapmaya çalıştık. Tekrar buluşmak üzere hoşça kalın.
NAİL BÜLBÜL
Eskiden bayramların yapıldığı meydanın en görkemli binası, İş Bankası’nın yerinde bulunan eski belediye idi. Günümüzde belediye temizlik araçlarının deposu hâlindeki eski Kolordu binası, Kız Lisesi ve yakın zamana kadar Kız Ortaokulu olarak kullanılan Zafer’de koruma altındaki binanın da sahibi olan Yusuf Şar isimli gayrimüslüme ait tarihî belediye binası ne yazık ki yıkılıp, şimdi İş Bankası’nın faaliyet gösterdiği bina yapılırken, belediye otobüs durakları konularak eski bayramların yapıldığı meydan, meydan olmaktan çıktı. Bu arada Cumhuriyet Meydanı’nın görünümü yıllar ilerledikçe tamamen değişti. Meydanın güney köşesine 50’li yıllarda alt katında önce “Cumhuriyet Pastanesi”, sonra Kuveyt Türk finans kurumu ve halen Yılmaz Tekstil firmasının faaliyet gösterdiği, bodrumu Şaziye ve İsmail adlı karı-kocanın işlettiği müzikli eğlence yeri, üstteki 2 katı dershane ve cafe olan, Ferit Hotamışlı’nın kayınpederi “Silleli Pancar Ahmet” e ait “Bulca apartmanı” (şimdiki adıyla Bulvar İşhanı) inşa edildi. Bu apartmanın batı yönünde 1957’de açılan “Ankara Pastanesi” hâlen faaliyette. Pastanenin yanında ise “Beyoğlu Terzisi Kemâl” ın dükkânı, bitişiğinde de Karma Ortaokul Fransızca öğretmeni “Mösyö” lakaplı Nuri bey’in evi vardı.
Yıllar önce ailesiyle İzmir’den gelerek yerleşen “İzmir Pazarı Mustafa Bey” lâkabıyla tanınan Mustafa İzmirligil, 1961’de İş Bankası’nın arkasına “İzmirligil Apartmanı” nı yaptırdı. Binanın köşesinde “Foto Yaşar”, bitişiğinde “Restoran Mehmet” lâkaplı Mehmet Nişancı’nın “Roket Lokantası” vardı. Yanında da, Rampalı Çarşı’nın önünden Meram Müftülüğü’ne doğru yol açılırken yarısı yıkılan, ilk sahibi sarraf Vanlının Fuat olan bina, altında da “Meram, sonra Kontaş Otobüs yazıhanesi” yer alıyordu. Vanlının Fuat’ın vefatından sonra, adı günümüzde “Şelâle işhanı” olan binayı Uçman Ayata satın aldı. Arapoğlu Makası’na girerken sağ köşede 50 yıl önce Ahmet Manav’ın pastanesi, sol köşede Kadın Berberi Cavit Kıpçak’ın işyeri bulunuyordu. Uzun yıllar büyük oğlu Recep ustanın işlettiği pastane daha sonra el değiştirerek “Evin Çorba Salonu” adını aldı. Sol köşede ise birçok dükkân ve ev yıkılarak “Rampalı Çarşı” inşa edildi. Eski Belediye ile eski adı “İnhisarlar İdaresi” olan “Tekel Müdürlüğü” arasındaki 2 katlı binanın üstünde 60 yıl önce Gençlerbirliği ve Selçukspor kulüpleri faaliyet gösteriyordu. Binanın önünde ise bahçeli bir lokanta vardı. Bu bina yıkılarak şimdi İş Bankası olan eski Belediyeye dahil edildi.
Halen Türkiye Finans’ın olduğu yerde yıllar önce “Muallimler Birliği” vardı. Köşesinde mimarî özelliği ve tipik bir kurşunlu kulesi bulunan köşedeki binanın yerine daha sonra Teyfik Ceylâni, evini ve bitişiğine de “Yeni Sinema”yı yaptırdı. Sinema’nın önünde Hükümet Alanı’na doğru gidiş-geliş yolunun başına Cumhuriyetin 10. yılı münasebetiyle konulan ve üzerinde 6 ok bulunan abide 1950’den sonra kaldırıldı. Küveyt Türk ve Al Baraka ile Dalkıran market, Millet Partisi, eczane ve telefoncunun yerinde yıllar önce Yeni Sinema’nın yanında küçük bir otel, eskiden üst katında “Şehir Lokali”, sonra “Gençlerbirliği lokali”, altında önce “Tahir’in sazı”, sonra “Bomonti Lokantası” ve sırayla Nevzat Torunoğlu’nun sahibi olduğu “Torunoğlu Büfesi”, “Kimene Halil’in meyhanesi”, berber Kâmil Albay ve Öğretmenler Derneği’ne dönülen köşede tüpgaz bayii, bunların arka kısmında da berberin bitişiğinde dar bir girişi olan Aydın Dündar’ın sahibi olduğu “Turing Palas Oteli” yer alıyordu. Yıllar önce yerleştiği İstanbul’da vefat eden Aydın Dündar’ın varislerine kalan işyerlerinin yerinde de 20’li yıllarda eski Belediye Başkanlarından Muhsin Faik Dündar’a ait 2 katlı evler vardı.
1938’de inşa edilen Konya’nın çok katlı ilk binası olan Hayat Apartmanı’nın altında 60 yıl önce “Hayat Kıraathanesi”, 50 yıl önce “Hayat Tostçusu” ve bitişiğindeki “Selçuk Oteli” nin yerinde “Babalık Gazetesi” idarehanesi mevcuttu. Daha sonra gazete idarehanesi aynı isimle otele dönüştürülmüştü. Yeni Sinema’nın köşesinde bir zamanlar “Çorbacı Faruk” dükkân açtı. Gazi Mustafa Kemal Okulu, yıllar sonra Turizm ve Otelcilik Okulu hâline getirildi. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun bulunduğu bina eskiden Avukat Fuat Anadolu’ya aitti. Şahin Pasajı’nın yerindeki Kemal Uluşahin’e ait “Şahin Sineması” ise 1952’de yapıldı. İş Bankası’nın batısına düşen Alâaddin Tepesi’nin eteğine bir zamanlar belediye otobüs durağı ve bitişiğinde gazete bayii Ali’nin büfesi, Şehitler Abidesi’ne çıkan merdivenlerin soluna da polis noktası konulup, sağındaki elektrik trafosunun yerinde yeller eserken, önüne sıralanan faytonlar da tatlı birer hatıra oldu. 60 yıl önce Gazi Okulu önündeki durakların yerinde ve biraz ilerisinde eskiden İstanbul Caddesi’nde ve yıkılan İş Bankası’nın yanında otelcilik yapan İtalyan karı-koca Bobi’lerin evleri ve “Sağlık Müzesi” olduğunu ekleyip, “Merhaba Şehir” ekinin bu sayısında da, sâdece ismi yadigâr kalan “Cumhuriyet Meydanı” ve çevresinde geçmişle ilgili gezinti yapmaya çalıştık. Tekrar buluşmak üzere hoşça kalın.
NAİL BÜLBÜL