Böylece enflasyon Temmuz 2017’den bu yana ilk kez tek haneye inmiş oldu. Elektrik ve doğalgaza 1 yıl içerisinde yüzde 57 zam yapılırken, ihtiyaç maddeleri de yüzde 15 ila 40 arasında zam gördü. Millî Gazete’ye enflasyon rakamını ve zamları değerlendiren ekonomistler, enflasyon rakamlarının gerçeği yansıtmadığını ve gerçek durumun daha vahim tablolar sergilediğini söylediler.
“TÜRKİYE’DE BİR ENFLASYON GERÇEĞİ VAR”
Prof. Dr. Aziz Konukman
TÜİK’in açıkladığı rakamlar bir ortalama sepet. Gelir dağılımının bozuk olduğu bir ortamda, ortalamaya göre alınan oranlar gerçekçi değil. Enflasyon oranı ne zengini tam yansıtıyor ne de yoksulu. TÜİK yüzde 20’lik dilimlerle gelir dağılımını açıkladığı gibi sepetleri de kamuoyuyla paylaşsın ve enflasyonu buna göre belirlesin.
“GERÇEK ENFLASYON YIL SONUNDA belli olur”
DR. Oğuz Demir
Ekim ayından sonra enflasyonda baz etkisi olmayacak ve yılsonunda gerçek enflasyon rakamlarını göreceğiz. Yılsonunda enflasyon tekrardan artacak ve ben yıl sonu enflasyon oranını yüzde 15 olarak tahmin ediyorum. Şu an geçici bir rakamsal iyileşme söz konusu.
EKONOMİ İÇTEN İÇE ÇÖKÜYOR
Ekonomist Uğur Civelek
TÜİK, veri alkışı sağladığı kurumları tanzim satış noktalarına destek amaçlı belirlediği kurumlardan alıyor. Veri toplama personeli belirledikleri bu market kurumlarına giderek burada normal vatandaşın aldığı etiketin dışında, halin bile altına varan fiyatları endeks olarak alıyor. Bu da enflasyonu düşmüş gibi gösterip vatandaşın gözünü boyuyorlar.
DÜZGÜN KALKINMA PLANI GEREK
Ekonomist Bartu Soral
Bütçede verilen açık nasıl kapanacak? Vatandaşa bunu peyderpey temel ihtiyaç maddelerine dağıtarak yapacak. Buna bir misal vermek gerekirse bakın yurt dışına çıkış harcı 15 TL’den 50 TL’ye çıkarıldı. Anlaşılan o ki, bu zamların devamı gelecek ve vatandaş daha çok ezilecektir. Bu durumu aşmanın bir yolu var, o da doğru düzgün bir kalkınma planıdır. Yoksa bütçe açığı ve zamların ardı arkası kesilmeyecektir.
TÜİK, Ağustos ayı enflasyon rakamları açıklandı. Açıklanan rakamlarda birçok kalem üründe artış olduğu gözlendi. Buna göre 2018 ile 2019’un aynı ayı karşılaştırıldığında değişim büyük bir farkla ortaya çıktı. Bir yıllık yapılan karşılaştırmaya göre; işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de 2019 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre % 0,16, bir önceki yılın Aralık ayına göre % 6,89, bir önceki yılın aynı ayına göre % 15,05 ve on iki aylık ortalamalara göre ise % 18,87 artış gerçekleşti. 1 yıl içerisinde vatandaşın birçok ihtiyaç maddesine yüzde 15 ila 40 arasında zam geldi. Vatandaş bir yıl içerisinde elektriğe yüzde 57 zam görürken, doğalgazda ise 56,8’lik zamla cebi boşaltıldı.
“ENFLASYONUN YÜZDE 10’UN ALTINA DÜŞMESİNİN BİR ANLAMI YOK”
Ekonomist Dr. Oğuz Demir, TÜİK’in açıkladığı 9, 28’lik enflasyon oranını yorumlayarak, “Geçen yıla oranla enflasyonun yüzde 10’un altına düşmesinin bir anlamı yok. TÜİK enflasyon rakamlarını belirlerken fiyatları nelere göre belirlediğini açıklamak zorunda. Geçen sene yüksek olduğundan şikâyet ettiğimiz ürünler bu yıl daha düşük olarak belirlenmiş. Öreğin geçen sene 56 kuruş olarak belirlenen yumurta bu yıl 45 kuruş olmuş. Geçen sene 363 TL olan öğrenci yurtlarının fiyatlarını 313 TL olarak belirlenmiş. TÜİK açıkladığı verilerde düşüş gösteren tüketim kalemlerini neye göre belirlediğini duyurması gerek” şeklinde konuştu.
“TÜRKİYE’DE BİR ENFLASYON GERÇEĞİ VAR”
İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman, teknik açıklamalarla gerçeğin saklanamayacağını belirterek, “Türkiye’de bir enflasyon gerçeği var. Enflasyonda bir düşüş söz konusu ama insanlarda da şöyle bir algı var, ‘Zam yaptıkça enflasyon düşüyor.’ TÜİK’in açıkladığı rakamlar bir ortalama sepet. Gelir dağılımının bozuk olduğu bir ortamda, ortalamaya göre alınan oranlar gerçekçi değil. Enflasyon oranı ne zengini tam yansıtıyor ne de yoksulu. Bu durumda vatandaşın itiraza sebep oluyor. TÜİK yüzde 20’lik dilimlerle gelir dağılımını açıkladığı gibi sepetleri de kamuoyuyla paylaşsın ve enflasyonu buna göre belirlesin” diye konuştu. Vatandaşın alım gücünün düştüğünü hatırlatan Aziz Konukman ,”Gıdanın ağırlığı yoksulda daha yüksek. Ortalama enflasyonun da yüksek çıkmasının sebebi gıda fiyatları. O gıdanın ağırlığı yoksulun bütçesinde daha fazla. Ama siz ortalama yaptığınız zaman zenginin enflasyonu daha düşük, yoksulun enflasyonu daha fazla oluyor. Ben burada vatandaşın vergileriyle kurulan TÜİK’i göreve çağırıyorum. TÜİK’in her gelir grubu için ayrı enflasyon açıklaması gerek. Böylelikle daha sağlıklı verilere ulaşmış oluruz. TÜİK’in asıl sokaktaki adama göre enflasyon hesaplaması gerekiyor, vatandaş neyin ne olduğunu bilsin” ifadelerini kullandı.
TÜİK VERİLERİYLE VATANDAŞIN GÖZÜNÜ BOYUYORLAR
1 yılda gerçekleşen zamları değerlendiren ekonomist Uğur Civelek, “Öncelikle TÜİK’i mercek altına almamız gerekiyor. Nasıl dersek, son birkaç yıl içerisinde TÜİK veri akışı sağladığı kurumlarda değişime gitmiştir. Bu nedenle Türkiye’deki gerçek enflasyonda sapma fazla mı dersek? Evet, bu açıklanan rakamların üstü bir enflasyon yaşıyoruz. Burada TÜİK, veri alkışı sağladığı kurumları tanzim satış noktalarına destek amaçlı belirlediği kurumlardan alıyor. Veri toplama personeli belirledikleri bu market kurumlarına giderek burada normal vatandaşın aldığı etiketin dışında, halin bile altına varan fiyatları endeks olarak alıyor. Bu da enflasyonu düşmüş gibi gösterip vatandaşın gözünü boyuyorlar” diye konuştu.
“ZAMLARIN DEĞERLENDİRİLECEK HİÇBİR YANI KALMAMIŞTIR”
Ekonomist Bartu Soral, “Doğalgaz, elektrik, akaryakıt ve gıdaya gelen bu zamların değerlendirilecek hiçbir yanı kalmamıştır. Bu denli yapılan zamlar, orta direk ailenin temel ihtiyacıdır. Ve bu zamlarda orta direğin beli kırılmıştı. Peki, bu zamlar neden bu kadar fazla gelmeye başladı dersek, hükümetin bütçe açığı olduğundan daha fazladır. Haziran seçimlerinde hükümet, fazla harcama yapmıştır. Bu neticede vatandaşın sırtına yük olarak dönmek zorundaydı ve döndü demek daha doğru olur” ifadelerini kullandı.
Madem enflasyon düşüyor fiyatlar neden artıyor
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın birkaç gün önce “Enflasyonun tek haneye inmesini bekliyoruz” açıklamasının ardından enflasyon açıklandı. Yıllık enflasyon Eylül’de “beklendiği” gibi baz etkisiyle birlikte geriledi ve yüzde 9,26 oldu. Fiyatlardaki artışlar başta doğalgaza gelen yüzde 13,92’lik zam olmak üzere durmasa da enflasyon istatistikî olarak düştü!
türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Eylül’de bir önceki aya göre yüzde 0,99, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 8,42, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,26 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 18,27 artış gerçekleşti. Enflasyon Ağustos ayında yüzde 15,01 olmuştu.
Eylül’de Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) de yüzde 0,13 artış gösterdi. Yıllık enflasyon yurt içi üretici fiyatlarında da yüzde 2,45 oldu. Eylül ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında ise, yurt içi üretici fiyatları yüzde 26,44 arttı. Geçen yılın Aralık ayına göre de yurt içi üretici fiyatları yüzde 6,53 yükseldi.
EN ÇOK ARTIŞ KONUTTA
Ana harcama grupları itibarıyla Eylül’de aylık bazda en yüksek artış yüzde 2,15 ile konut grubunda görülürken, giyim ve ayakkabıda yüzde 2,13, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 2,09, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 1,79 artış kaydedildi.
Eylülde ana harcama grupları itibarıyla endekste en çok düşüş gösteren grup yüzde 0,60 ile gıda ve alkolsüz içecekler olurken, eğlence ve kültürde yüzde 0,53, haberleşmede yüzde 0,07 düşüş gerçekleşti.
DOĞALGAZ %13,92 ZAMLANDI
TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 43,86 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda görüldü. Bunu yüzde 15,41 ile sağlık, yüzde 14,98 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 14,87 ile lokanta ve oteller, yüzde 14 ile eğitim izledi.
Tüketici fiyatları bazında Eylül’de bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı, yüzde 42,58 ile sarımsakta oldu. Fiyat artışında sarımsağı, yüzde 30,85 ile kabak, yüzde 27,75 ile salatalık izledi. Eylül’de fiyatı en çok artan diğer ürünler arasında yüzde 19,71 ile taksi ücreti, yüzde 18,84 ile patlıcan, yüzde 13,92 ile doğalgaz yer aldı.
Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 24,62 ile limonda gerçekleşti. Bunu yüzde 20,29 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 18,23 ile kuru soğan, yüzde 15,29 ile elma takip etti.