G7 ve G20 ülkeleri muhtemel bir paniğin önüne geçmek için çaba harcarken gözler bu sabah Uzakdoğu'da olacak. Denizbank Başekonomisti Saruhan Özel, büyük bir çöküş yaşanmayacağını düşünüyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's'un ABD'nin uzun vadeli kredi notunu tarihinde ilk kez düşürmesi kararının etkileri merakla bekleniyor.
Dünya piyasalarında pazar günü işlem yapılan az sayıdaki borsadan biri İsrail'de Tel Aviv Borsası'nın yüzde 6,3 değer kaybetmesinin ardından işlemlere ara verilirken gözler, bugün açılacak Asya piyasalarına çevrilmiş durumda.
G20 ülkeleri ve G7'lerin ekonomi yetkilileri piyasalar açılmadan önce üst üste görüşmeler yaparak oluşabilecek panik havasını önlemeye çalışıyor.
Piyasalardaki muhtemel tepkiyi değerlendiren Denizbank Başekonomisti ve Zaman yazarı Saruhan Özel ise büyük bir çöküş beklemiyor.
Standard and Poor's (S&P), cuma akşamı piyasalar kapandıktan sonra dünyanın en büyük ekonomisi ABD'nin "AAA" olan uzun vadeli kredi notunu, tarihinde ilk kez düşürerek "AA"ya çekmiş, kredi not görünümünü ise "negatif" olarak belirlemişti.
Kuruluş, bir kademelik not indirimine gerekçe olarak ülkenin büyüyen bütçe açığı ve artan borç miktarını göstermiş, not görünümünü ise "negatif" olarak belirleyerek, 12-18 ay içinde ikinci bir not indirimi yapabileceği uyarısında bulunmuştu.
S&P, kurulduğu 1941 yılından bu yana ABD'nin uzun vadeli kredi notunu en yüksek yatırım yapılabilir seviye olan "AAA"da tutuyordu. Not düşürme kararının etkileri dün işleme açılan Ortadoğu piyasalarında hissedilmeye başlandı.
Uluslararası piyasalarda pazar günü işlem yapılan az sayıdaki borsadan biri İsrail'de Tel Aviv Borsası'nın temel göstergesi TA-100 endeksinin yüzde 6,3 değer kaybetmesinin ardından işlemlere ara verildi. Borsada en büyük 25 şirketi temsil eden TA-25 endeksi ise yüzde 5,2 geriledi.
Haftanın ilk işlem gününde Suudi Arabistan Borsası yüzde 0,89, Kuveyt Borsası da yüzde 2,09 değer kaybetti. Gözler, bugün açılacak Asya piyasalarına çevrilmiş durumda.
Türkiye'de ise Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK), bugün Başbakan Yardımcısı Ali Babacan başkanlığında toplanacak.
EKK'da 'Yargı reformu çalışmaları, kayıtdışıyla mücadele ile piyasa gözetimi ve denetimi' konularının ele alınacağı öğrenildi. Saat 11.00'de başlayacak olan toplantıya, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Çalışma Bakanı Faruk Çelik, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz ve ilgili bürokratlar katılacak.
'YATAY HATTA HAFİF YUKARI BİLE AÇILABİLİR'
Piyasalardaki muhtemel hareketleri değerlendiren Denizbank Başekonomisti ve Zaman yazarı Saruhan Özel, büyük çöküş olmayacağı görüşünde. "Perşembe ve cuma günkü satışların nedeni zaten bu haberdi." ifadesini kullanan Özel, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Özellikle cuma öğleden sonra herkesin dilindeydi bu haber... O nedenle habere tepkinin önemli bir kısmının geldiğini düşünüyorum. Perşembe günkü sert düşüşün ardından ABD borsaları cuma akşamını, artık haber iyice bilindiği halde ve açılışta çok sert düştüğü halde yukarıda kapattı.
S&P cuma öğleyin ABD Hazinesi'ne kararını açıklamıştı bile... Ayrıca son günlerde zaten dünya kamuyounda ABD'nin notunun düşeceği yönünde kanaat oluşmaya başlamıştı.
O nedenle haberin zamanlama etkisi dışında bir sıkıntı yok... AAA, AA+ olunca illa ABD tahvilleri satış yiyecek diye bir şey de yok... Zaten bir süredir tersine talep artıyor ve ABD 10 yıllık getirileri yüzde 3'ün altına indi. S&P kısa vadeli notu değiştirmediği için para piyasası fonları, nam-ı diğer likit fonlar da etkilenmezler.
Merkez Bankası FED gerekli açıklamaları yaptı ve teminat sıkıntısı olmayacağını söyledi. Japonya'nın notu düştüğünde tahvillerini dünyanın tasarrufu en yüksek milleti olan kendileri yani Japonlar alıyor olduğu için sorun olmadı, düşük maliyetle borçlanmaya devam ettiler. ABD biraz farklı; ABD'nin kendi içinde sorun olmaz ama kamu borcunun % 46'sı yabancılarda...
O nedenle yabancıların ne yapacağına bakmak lazım. Sorun yok, almaya devam edeceğiz dediler ve zaten Çin ne yapsın ki; ticareti ABD ile ve rezervi dolar, ABD tahvili almak zorunda." Sabah bütün dünyadaki yatırımcıların Asya piyasalarına odaklanacağını vurgulayan Özel, "Bence çöküş olmaz...
Tek etkilenecek olan hisseler... Döviz tahvil sorun olmaz.. Yatay ve hatta hafif yukarı bir açılış bile olabilir sabah... Asya piyasaları belirleyici, orada satış olmazsa, ki bence olmaz, Avrupa da iyi olur." şeklinde konuştu.
Dünya, paniği önlemeye çalışıyor
Gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin oluşturduğu G20 ülkelerinin ekonomi yetkilileri, S&P'nin ABD'nin kredi notunu düşürme kararı ile Euro Bölgesi'nin borç sorununu telekonferansla yaptıkları görüşmede ele aldı.
Güney Kore Maliye Bakan Yardımcısı Choi Jong-Ku, görüşmenin detaylarına ilişkin bilgi vermezken, S&P'nin kararına rağmen ülkesinin ABD hazinesine olan güveninin değişmediğine vurgu yaptı. Choi, "Güney Kore'nin döviz rezervleri politikasında bir değişiklik olmayacak." dedi.
G7 maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının da, bu sabah Asya piyasaları açılmadan önce bir kez daha S&P'nin ABD'nin kredi notunu düşürme kararını telekonferansla değerlendirmesi bekleniyor.
Japon haber ajansı Jiji Press'in haberinde, ABD, Almanya, Japonya, Kanada, Fransa, İtalya ve İngiltere'nin oluşturduğu G7 ülke temsilcilerinin, S&P'nin ABD'nin kredi notunu düşürme kararına karşı piyasalarda oluşabilecek panik havasını önlemek için ortak bir açıklama yayınlayabilecekleri belirtildi.
S&P'nin kararının ardından dünyada elinde en fazla ABD tahvili bulunduran ikinci ülke Japonya, kararın bu ülkenin hazine tahvil alım politikalarında değişiklik yapmayacağı değerlendirmesinde bulunmuştu.
Japon medyasında yer alan haberlere göre, G7 maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının yapacağı görüşmede Japonya'nın bu duruşunun arkasında olduğunu yineleyeceği tahmin ediliyor.
Beyaz Saray'dan Demokratlar ile Cumhuriyetçilere çağrı
Beyaz Saray Sözcüsü Jay Carney, ABD'nin ekonomik ve malî durumunun düzelmesi için Demokratlar ile Cumhuriyetçilere birlik çağrısı yaptı.
Carney, S&P'nin ABD'nin uzun vadeli kredi notunu düşürmesinin ardından yaptığı yazılı açıklamada, "Ekonomik ve malî sıkıntılara karşı birlikte çalışma inancımızı, kapasitemizi ve kararlılığımızı göstermek için daha iyisini yapmak zorundayız." ifadelerine yer verdi.
Carney, ABD Başkanı Barack Obama'nın ülkenin malî durumunu iyileştirmek ve ekonomisini güçlendirmek için Kongre üyelerinin birlikte çalışmalarının önemli olduğunu düşündüğünü belirtti.
Jay Carney, gelecek haftalarda Başkan Obama'nın politik ve ideolojik farklılıklardan arınmış olarak bütçeyi hazırlamak ve güçlü ekonomik toparlanma sağlamak için ortak inancın sağlanması adına Kongre üyeleri kadar iki partinin yer aldığı özel komisyonu da cesaretlendireceğini vurguladı.
TÜRKİYE'DE BÜYÜK ETKİ OLMAZ
Anadolubank Genel Müdür Yardımcısı Recep Atakan
Anadolubank Genel Müdür Yardımcısı Recep Atakan dünyada güvenilir liman olarak bilinen ve teminat olma özelliği taşıyan ABD'nin 10 yıllık tahvillerinde hareketlilik olacağını giriş ve çıkışların yaşanacağını söyledi.
Atakan, "ABD'nin notunun düşmesi ve aynı zamanda görünümünün negatife alınması etkili olacak. Ancak başka bir güvenli liman olmadığı ve aynı zamanda bir B Planı olmadığı içinde bu tahvillere olan talepte azalma olmayacak.
Türkiye piyasalarında Merkez Bankası'nın açıklamaları ve önlemleri sayesinde çok büyük bir etkilenme olmaz. Kur ve faizde kısa süreli bir oynama olur. Borsalarda yurtdışına bağlı olarak negatif bir etki olur ama bu da kısa süreli olur" dedi.
PİYASALAR SATIN ALMIŞTI
İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Bölümü Müdür Yardımcısı Şant Manukyan
İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Bölümü Müdür Yardımcısı Şant Manukyan, S&P'nin kararının piyasalarda açıklanmadan daha önce bilindiğini bu nedenle etkisinin Cuma günü yaşandığını belirtti.
Piyasaların Salı günü yapılacak olan Fed toplantısından çıkacak sonucu ve öncesindeki sinyalleri takip edeceğini söyleyen Manukyan "Fed toplantısında bir paket açıklaması gelirse doların rezerv para olması konusunda gelişmeler olur.
Tam tersi yani bir paket açıklanmazsa bu kez de ekonomiye etkileri olur. Bu nedenle piyasalar bunu bekleyecek. Bir yandan da Avrupa Merkez Bankası'nın toplantısı önemli. Almanya, İtalyan tahvillerinin alınması konusunda karşı görüşte. 'İtalyan tahvilleri alınmasın' açıklaması gelirse o zaman da büyük etkileri olur" diye konuştu.