Cenaze işlemleri ile ilgili doğru bilinen birçok yanlış bulunuyor. Cenazenin yıkanma şekli, cenaze namazı, defin işlemi ve taziye sürecinde yapılması gerekenleri Hacı Veyis Cami emekli imamı Mehmet Ceviz anlattı. Ceviz, “Bir kişinin vefatından sonra kişisel temizlik yapmak mekruhtur” dedi.
KİM MEZAR KAZARSA ALLAH ONA CENNETTE KÖŞK VERİR
Hacı Veyis Cami emekli imamı Mehmet Ceviz, vefat eden bir Müslüman için yapılması gereken dini vecibeleri ile ilgili Merhaba Gazetesi’nin sorularını yanıtladı. Ceviz, doğru bilinen yanlışlarla ilgili konuştu. Ceviz, “Allah Resulü, ‘Cenaze gördüğünüz zaman ayağa kalkınız. Sizi geride bırakıncaya kadar ayakta bekleyiniz’ demiştir. Kim bir mezar kazarsa Allah ona cennette bir köşk verir. Cenazeyi yıkayan kimse annesinden doğduğu günkü gibi günahlarından arındırılır. Cenazeyi kefenleyen kimseye ise Allah cennet elbisesi giydirir. (Buhari) Cenazeyi gören veya duyan birisi ‘Inne lillehi ve inne ileyhi raciun.) Allah’tan geldik ve ona döneceğiz’ (Bakara suresi 156.ayet) söylemesi sünnettir’ buyrulmuştur. Ayrıca Allah Resulünün bir hadisinde; ‘Bir Müslümanın diğer Müslümana olan dini vecibelerinden birisi de vefat edince cenaze namazını kılmak ve onu defnetmek’ buyrulmuştur” dedi.
**Ölü doğan çocuk için cenaze namazı kılınır mı?
-Cenaze namazı farzı kifaye. Cenaze namazı bir beldede cemaat tarafından kılındığı zaman
diğer Müslümanların üzerinden de bu sorumluluk kalkar. Cenaze namazı kılınmadığı zaman o bölgede bulunan her Müslüman sorumluluk altında olur. Hz. Peygamberimiz bunu bize bildirmiştir. Ancak cenaze namazı kılmak şekil itibarıyla vaciptir. Ölü doğan çocuklar için cenaze namazı kılınmaz. Ölü doğanlar yıkanır bir beze sarılıp defnedilir.
CENAZE EVDE BULUNUYORSA MİDE ÜZERİNE METAL PARÇASI KONULUR
**Öldükten sonra cenazeye kişisel temizlik yapılır mı?
-Doğar doğmaz bir kez dahi nefes aldığı veya canlılık belirtisi olduğu anlaşılan ancak sonra vefat ettiğine şahitlik edilen bebeğe isim konur, sonra yıkanır ve kefene sarılır. Cenaze namazı kılınır, dualarla defnedilir. Akıl baliğ olmadan vefat etmiş erkek veya kız çocuklar, normal dini usullerle yıkanıp kefenlenerek defnedilir. Vefat eden bir insan için, öncelikle doktordan ölüm raporu alınır. Sonra çenesi başının üstüyle bağlanır. Ardından ayak baş parmakları birbirine bağlanır. Üzeri örtülü ve ayakları kıbleye gelecek şekilde uzatılır. Bunları yaparken ‘bismillehi ve ala milleti Resûlullah’ duası ve cenazenin affı için dua edilir. Cenazenin bulunduğu oda dışında Kur’an okunabilir. Morgta değil de evde bulunuyorsa mide üzerine şişmemesi için bir metal parçası konulur. Vefat etmeden önce tırnak gibi, saç gibi veya etek tıraşı dediğimiz kişisel temizlik yapılmadıysa vefat ettikten sonra bu işlemler yapılmaması gerekir. Çünkü vefatından sonra bu temizlikleri yapmak mekruhtur.
AVRET BÖLÜMÜ ÜZERİNE BEZ PARÇASI ÖRTÜLÜR
**Peki cenaze nasıl yıkanır?
-Aslolan cenazeyi en yakın akrabanın yıkamasıdır. Cenaze yıkamanın bilinmeyebileceği için bir bilenin yıkaması gerekir. Dolayısıyla genelde cenazeleri gassallar yıkar. Cenazeyi yıkama zamanı geldiğinde kefenler kesilir. Kefen parçaları erkekler için kamis, izar ve lifafe, kadınlar için ise, kamis, izar, lifafe, başörtüsü ve göğüslerin üzerine örtülerek bağlanan bezden oluşur. İmkan bulunmadığı takdirde ise erkekler için izar ve lifafe, kadınlar için izar lifafe ve başörtüsü kafi olur. Bunlarda bulunmuyorsa bir beze sarılarak cenaze defnedilir. Kefenin üzerine varsa gül suyu ve zemzem serpiştirilir. Sonra cenaze, yıkanacak olan gasilhanenin içinde bulunan teneşirin üzerine ayaklar kıbleye gelecek şekilde uzatılır. Elbiseler soyulur. Avret bölümü görünmeyecek şekilde üzerine bez parçası örtülür. Cenaze normal yıkanır ve sonra ellere taharet bezi takılarak birinin yardımıyla belden itibaren baş kısmı biraz yukarı kaldırılarak gaz, küçük veya büyük abdest bozma hali olsun diye bu hareket yapılır. Sonra avret mahali elimize taktığımız bezle temizlenir. Akabinde normal abdest aldırılarak abdest uzuvları yıkanır. 3 defa tepeden ayak uçları dahil kuru kalmayacak şekilde cenaze yıkanır ve en son taharet bezi ile tekrar taharet yerleri kontrol edilerek yıkama işlemi tamamlanır. Mümkünse zemzem suyuyla göğüs üzerine kelime-i tevhidi yazmak güzeldir. Bu arada üzerine su dökmek isteyen akraba ve hukuku geçenler de Fatiha suresini baş sağ ve sol omuzlara bir de göbeğe doğru su dökmeleri caizdir. Kefenin üzerine cenaze konur en uzun olan lifafe ile sağ taraf üstte olacak şekilde sarılır izar da aynı şekilde sarılır.
CENAZE NAMAZINDA EN BÜYÜK SEVABI SON SAF ALIR
**Merhum veya merhume yıkandıktan sonra ne yapılır?
-Kamis başı geçirmek için üst kısmından daire şeklinde kesilir. Gömlek şeklinde diz kapağı altına kadar uzatılır. Cenazeye kamis giydirilir, arkasından izar ve en son da lifafe sarılır. Cenazenin baş ve ayak kısımları bağlanır. Mümkünse kefen parçasından bir kuşak yapılarak belinden de bağlanır. Yıkandıktan sonra komşu ve hukuku geçenlerden helallik istenerek cenaze namazı kılınacak musallada cenazenin baş kısmı imamın sağına gelecek şekilde musallaya konur. Camilerde cemaatle kılınan namazlarda ilk saf en büyük sevabı alır. Ancak cenaze namazında ise son saf en büyük sevabı alır. Saf düzeni camilerde olduğu gibi önde yetişkin erkekler, ardında erkek çocuklar, sonra kadınlar ve en son kız çocukları duracak şekilde olur. Bundan sonra cenaze namazı kılınmış şekli tekrar hatırlatır. Cemaatten helallik istenir ve borcu olup olmadığı sorulur. Varsa bir durum varislerine havale edilir.
CENAZENİN YANINA KIYMETLİ KIYMETSİZ HİÇBİR ŞEY KONULMAZ
**Cenaze namazına nasıl niyet edilir, defin esnasında mezara bir şey konulur mu?
Cenaze namazının farzları kıyamdır. Dört tekbir şartı da niyettir. Niyet şöyle yapılır; Allah rızası için namaza, Allah Resulü için salavat şu meyyit (erkek) veya meyyite (kadın) için duaya uydum hazır olan imama, diyerek tekbirle namaza durulur. Subhaneke vecelle senaük ile birlikte okunur. İkinci tekbir alınır eller kaldırılmaz. (Burada Şafi mezhebine bağlı kardeşlerimiz elleri kaldırır.) Tekbirler mutlaka içinden söylenmelidir. İkinci tekbirden sonra ‘Salli ve barik’ duaları okunur.
Sonra üçüncü tekbir alınır. Cenaze duası okunur.(Burada zamirler müzekker (erkek) ve müennes (bayan) cenazenin bayan veya erkek durumuna göre okunmalıdır. Cenaze duasını bilmeyenler Rabbena duası, Kunut duaları veya Fatiha suresini dua niyetiyle okurlar. 4. tekbir alınarak önce sağa sonra sola selam verilir. Hürmeten sola selam verdikten sonra ellerin alınması daha uygundur. Daha sonra ‘bismillahi ve ala milleti Resulullah’ duası okunarak cenaze gömüleceği mezara doğru götürülür. Cenaze ile gidenler önce sağ ön, sonra sağ arka, sonra sol ön ve daha sonra sol arka taraflarından tutarak götürlemeleri müstehap olarak bildirilmiştir. Mezara varınca kıble tarafında bulunan sapma bölümüne doğru yüzü kıbleye gelecek şekilde sağ kolunun üzerine yatırılır. Şayet daha önce defnedilmiş insan kemikleri mevcut ise cenazenin ayak ucuna toplu bir şekilde bırakılır. Cenazenin yanına kıymetli veya kıymetsiz hiçbir şey konmaz. Sapmanın üzeri taş tahta veya başka bir cisimle kapatılır. Daha sonra cenazenin kıble kısmı ayak ucuna yakın bir yerde durularak Kur’an’dan sureler okunur. Örneğin Fatiha, Bakara ilk 5.ayet, Haşr suresi son 3 âyeti. İhlâs, Nas ve Felak sureleri ile veya başka surelerden de okuyoruz. Arkasından cenazeye ve ümmeti Muhammede bağışlaması adına dua edilir. Daha sonra telkini cenazenin yüzüne doğru okuruz. Ancak telkinin asıl amacı hayatta olan ve yaşayan Müslümanlar içindir. Burada amaç bizim de geleceğimizi ve bu sorulara muhatap olacağımızı hatırlatmaktadır. Diğer halde vefat edene Allah isterse duyurur, istemezse duyurmaz. Cenazenin yerini okuma işlemi örfi bir bir adettir. Kur’anı’ı Kerimi okumak sünnet, dinlemek farz olduğu için mezarlara okunurken insanların dinlemedikleri için günahada girmelerini önlemek adına taziye mekanlarına dinlemelerini sağlayarak okumaları daha uygundur. Cenaze merasimine dünyalık konuşulmaması gerekir. Sessiz bir şekilde cenazeyi defnedip, tefekkür etmek gerekir. Kadınlar da cenaze namazı kılabilirler ancak cenazeyi takip edip cenaze defnedilirken erkeklerin arasında bulunmaları hiç uygun değildir.
MEZARLIK İÇİNDE BİR ŞEY İKRAM ETMEK DOĞRU DEĞİL
**Son olarak taziye adabı nedir? Defin yapıldıktan sonra cenaze sahipleri neler yapmalı?
-Taziye ilk üç gün yapılmalı ve cenaze evinde yemek veya içecek ikramı yapılmamalı. Ancak komşular ve akrabalar ikramlarda bulunurlarsa bunda bir sakınca olmadığı gibi, bu uygulama güzel hasletlerden biridir. Mezarlık içerisinde bir şey ikram etmek de doğru değildir. Daha sonra hatim okutup, dua edilerek cenazeye bağışlanabilir. Cenaze yakınları, vefat eden için mirasından veya yakın akrabaları kendi ceplerinden belki tutamamış olduğu oruçlar veya yerine getiremediği adak veya söz verdiği yeminler için bol bol yoksullara hayır vermeleri, arkasından bol bol dua etmeleri ve Allah’tan merhamet dilemeleri gerekir. Böylece vefat eden bir Müslüman için yapılması gereken sırasıyla; gasil, tekfin, teşyi ve defin işlemleri gerçekleşmiş olur. Cenaze namazı kılana bir Uhud dağı kadar sevap, defin işlemlerine de katılırsa iki Uhud dağı sevap, sevap defterine yazdırmış olur. Allah akıbetimizi hayreylesin.”