Baharın müjdecisi olarak kabul edilen Arapça'da ''ateş halinde'', ''yanmış halde'' veya ''kor'' anlamına gelen ve ısınmayı ifade eden cemrelerin ilki yarın havaya düşüyor. 20 Şubat'ta havaya düşen cemrenin soğuk havayı yere indirdiği kabul ediliyor. Şubat’ın 20’sinden sonra havaya, bir hafta sonra da suya düştüğü belirtilen cemrenin 7 gün sonra ise toprağa düştüğü, yani sıcaklığın toprakta da başladığına inanılıyor. Anadolu'da yaygın olarak kullanılan geleneksel halk takviminde yıl, ''kasım günleri'' ve ''Hızır günleri'' olarak kış ve yaz diye ikiye bölünüyor. “Kasım, 180 gün” ve “Hızır, 185 gün” olarak ikiye ayrılırdı. Kasım günleri, miladi takvime göre 8 Kasım'da başlıyor ve 179 gün sonra 5 Mayıs'ta sona eriyor. Kasım günleri, 4 yılda bir şubat ayı 29 çektiği zaman 180 gün oluyor. Hızır günleri ise 6 Mayıs'ta başlıyor ve 7 Kasım'a kadar 186 gün sürüyor. Cemrelerin düşmesi, Kasım günlerinden Hızır günlerine, başka bir ifadeyle kıştan bahara geçişin sembolleri olarak gösteriliyor.
CEMRE BAHARIN MÜJDECİSİ
Halk takvimine göre, Kasım günleri 100. güne yani miladi takvimde 15 Şubat'a geldiğinde artık kış hükmünü kaybetmeye başlıyor. İnanışa göre, bu tarihten 5 gün sonra ilk cemre düşüyor. İlk cemreden bir hafta sonra, 27 Şubat'ta ikinci cemre suya düşüyor ve suları ısıtıyor. Üçüncü ve son cemre de 6 Mart'ta toprağa düşüyor ve kır çiçekleri kendisini gösteriyor. Her cemrenin düşüşüyle hava sıcaklığı artar, cemrelerin arasında ise sıcaklıkta küçük bir düşüş görülür. Cemrelerin havaya, suya ve toprağa düşmesinin ardından ise ’Ağaçlara su yürüme zamanı’nın başladığına inanılarak böylece ağaçların yeşillenip çiçek açmaya yüz tuttuğu, böylece bahar mevsiminin geldiği gözlenirdi. Meteorolojik olarak ısınma; sırasıyla toprak, hava, su biçiminde gerçekleşiyor. Cemreler arasında sıcaklıkta düzenli artışlar yaşanmazken ‘cemre düşmesi’nin önemi folklorik bir inanış olması ve kültürel bir değer taşımasından kaynaklanıyor.
GENÇLER CEMREYİ BİLMİYOR
Gazeteci Yazar Nail Bülbül şimdiki gençlerin cemreyi bilmediğini söyleyerek, "Cemre meteorolojik bir olaydır. Ama şimdiki gibi modern meteoroloji bilimiyle alakası yok. Sadece yaşlı insanlarımızın kışın sonuna doğru havanın sıcaklığının artması olarak kullandıkları meteorolojik anlamdadır" diye konuştu. Eski dönemlerde senenin ikiye ayrıldığını söyleyen Bülbül, "Bir yılın yarısı kış, yarısı da yaz olarak kabul edilirmiş. Kasım ayı bu yılı tam ortadan ikiye bölen aymış. Kasım ayı kış ayı olarak bilinir ve 179 gün sürer. Hızır olarak bilinen yaz ayı ise 186 gün sürermiş. Kış mevsimi 8 Kasım tarihinde başlar ve 6 Mayıs tarihinde bitermiş. Buradaki 6 Mayıs da yaz döneminin başlangıcı olarak bilindiği için halk arasında Hıdırellez olarak bilinmektedir ve Hıdırellez günü insanlar yazın gelişini kutlamak için çeşitli etkinlikler yaparlar. İnsanlar bu olayı zor algılıyor olsa da bu olaylar yüzyıllardır var ve bu toplum tarafından da kabul edilmiş bir olgudur" şeklinde konuştu..
HÂLİD ŞEN merhabahaber.com