Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, çift haneli rakamlara dayanan enflasyonun, Ekim’in ilk günü elektrik ve doğalgaza yapılan yüzde 9’luk zamlarla birlikte korkutucu bir seviye ulaştığını söyledi. Yazılı bir açıklama yapan Çandır, zammın doğrudan ve dolaylı etkilerinin önümüzdeki aylarda ortaya çıkacağı endişesi taşıdıklarını kaydetti.
Çandır açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Eylül ayındaki bu gerçekleşmelerle birlikte Ekim ayı başında uygulamaya konulan yüzde 9’luk elektrik ve doğalgaz fiyat artışının enflasyona yansımasının yüzde 0,4 olacağını öngörmektedir. Ancak, bu tahminin çok iyimser kaldığını ve elektrik ile doğalgazın, üretim ve tüketimdeki doğrudan/ dolaylı etkilerinin olduğu düşünüldüğünde olası artışın daha yüksek olacağı kanaatini taşımaktayız.” Çandır, ayrıca dolardaki artışın ve kur etkisiyle birlikte artan maliyetlerin enflasyon üzerindeki olumsuz etkisini sürdüreceğini dile getirdi.
Kuraklık ve gıda fiyatlarının da etkisiyle enflasyonun güçlü direnişini sürdürdüğünü aktaran Çandır, enflasyon rakamlardaki hâlihazırdaki tablonun pek iç açıcı olmadığını kaydetti. Merkez Bankası’nın (MB) faiz indirimine ara vermesi, enflasyonun halen yüksek risk taşıyan bir unsur olduğunun kanıtı olduğunu söyledi.
Çandır, "Eylül’de faiz indirimine ara vererek ve sıkı para politikasıyla talebi de kısmayı amaçlayan MB, enflasyonda iyileşme görülene kadar para politikasındaki bu duruşun devam edeceğini vurgulayarak, yegane hedefinin fiyat istikrarının korunması olduğunu yineledi. Bizler de dolarda yaşanan hızlı oynaklığın önümüzdeki dönemde de devam etmesiyle birlikte artan maliyetlerin enflasyon üzerindeki olumsuz etkisini sürdüreceğini ön görmekteyiz." dedi.
Çandır, "Antalya, Burdur ve Isparta’nın yer aldığı Batı Akdeniz Bölgesi’nde Eylül ayındaTÜFE’deki artış ülke genelinin altında kalarak bir önceki aya göre yüzde 0,07, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 6,65, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,83 bir yıllık ortalamaya göre ise yüzde 8,60 oldu. Bu sonuçlar ışığında Batı Akdeniz Bölgesi’nin fiyat artışı sıralamasındaki yerinin, aylık bazda 15’inci, 2013 yılının Eylül ayına göre ve yıllık ortalamalar bazına göre ise 13’üncü sırada olduğu söylenebilir.” ifadelerini kullandı. Ocak-Eylül 2014 döneminde ise Batı Akdeniz Bölgesi 26 alt bölgenin içerisinde 9’uncu en pahalı bölge olduğunu sözlerine ekledi. Çandır, Eylül fiyat artışlarının ürün bazında incelendiğinde yüzde 12,61 artışla "yeşil soğan"ın, harcama grubu bazında incelendiğinde ise yüzde 1,78 artışla "eğitim" grubunun “zam şampiyonu” olduğunu belirtti. “Eylül’de eğitim öğretim sezonunun açılmasıyla birlikte eğitime yönelik harcamalarda bir artış gerçekleşmiş, bu talep artışı da doğal olarak fiyatlara yansımıştır.” ifadelerini kullandı. Buna paralel olarak özel üniversitelere yönelik fiyat artışlarının yüksek olması da eğitim grubunun yüksek enflasyon rakamlarına ulaşmasına yol açtığını anlattı. Çandır, “Ürün grubu artışlarının da tarımsal bazlı gıda ürünü olması, mevsimsel etkileri ve kuraklığı ön plana çıkarmaktadır. Ülkemizde geçtiğimiz ay fiyatı en az artan harcama grubu yüzde 0,11’lik bir artışla ulaştırma oldu." şeklinde konuştu.
Türkiye genelinde Eylül ayında beklentilerin aksine fiyatı düşen ürünlerin başında ise limonun geldiğini açıklayan Çandır, "Limonun fiyatı yüzde 32 ile yüzde 42 düştü. Batı Akdeniz Bölgesindeki Eylül ayındaki fiyat değişimleri gıda ürünleri bazında değerlendirildiğinde ise; aylık en fazla fiyat artışı yüzde 13,02 artışla maydonoz, yüzde 8,86 artışla fındık ve yüzde 7.94 artışla yeşil soğanda görüldü." dedi.
Çandır, kısa süre önce açıklanan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerini de paylaştı. Buna göre, Eylül ayında bir önceki aya göre, tüketici fiyat endeksinde yüzde 0,14 yurt içi üretici fiyat endeksinde ise yüzde 0,85 artış gerçekleştiği belirtildi. Uzmanların aylık TÜFE beklentisi yüzde 0,40 olmasına karşın, gerçekleşme bu rakamın altında kaldı tüketici bazlı aylık fiyat artışı 0,14 olduğu aktarıldı. Yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 9,36 beklentilerine karşın 6 aydır ilk kez yüzde 9’un altında kalarak yüzde 8,86, ÜFE’de ise yüzde 9,84 şeklinde gerçekleştiği ifade edildi. Eylül ayında endekste kapsanan 432 maddeden 274’ünün ortalama fiyatında artış, 94'ünün ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 64 maddenin ortalama fiyatında ise herhangi bir değişim yaşandığı kaydedildi.
CİHAN