Amasya’da ki Oluşumlar!

Kurtuluş Savaşı için Samsun'a ayak basılmıştır ama olaylar ve esas fiiliyatın burada başlamadığını ifade etmektedir.
Samsun ilinde İngiliz deniz donanma ve filosunun bulunması çalışmalara manidir.
Bu bakımdan Mustafa Kemal Paşa burada direnç kuruluşlarını teati etmiş ve önceki yazımda sunduğum gibi Samsun’da kaldığı bir hafta sonunda Havza’ya gitmiş on sekiz gün sonrada Amasya’ya hareket etmiştir.
(https://www.merhabahaber.com/turkler-degil,-pontuscular-saldiriyor-8252yy.htm)
Mustafa Kemal Paşa CHP meclisine sunduğu nutkun Osmanlıca basımında bu hususu şöyle açıklamaktadır.
“,,, Bir hafta kadar, Samsun'da ve 25 Mayıs'tan 12 Haziran'a kadar, Havza'da kaldıktan sonra Amasya’ya gittim.
Bu müddet zarfında bütün memlekette, millî teşkilât vücuda getirilmesi lüzumunu tamimen bilcümle kumandanlara ve rüesayı memurîni mülkîye’ye tebliğ ettim.”
***
Evet, kurtuluş için gerekenleri havzada başlatmakla beraber asıl işlemi Amasya’da yaptığı görülmekte.
Nitekim, yine nutukta söylediği ve Osmanlıca (Arapça harfli eski yazı) yazılı ilk nutukta şu anlatımları sunmaktadır.
***
“Amasya’dan 18 Haziran 1335 tarihinde, Edirne'de, Birinci Kolordu Kumandanı Cafer Tayyar Bey'e şifre ile verdiğim direktifte esaslı olarak şu hususatı kaydettim:
“İstiklâli millîmizi bozan ve inkısamı vatan tehlikelerini ihzar eden Düveli İtilâfiyenin icraatı ve hükûmeti merkeziyenin esir ve âciz vaziyeti malûmunuzdur.”
“Milletin mukadderatını bu mahiyette bir hükûmete teslim etmek, inkıraza münkat olmaktır.”
“Trakya ve Anadolu teşkilâtı millîyesini tevhit ve sadayı millîyi gür sesle cihana duyuracak emin bir mahal olan Sivas’ta müşterek ve kuvvetli bir heyet teşkili mukarrerdir.”
***
Devamla “…Trakya kuvvei maneviyesini takviye maksadile bu talimata şu malûmatı da derç ettim:
Anadolu ahalisi baştan aşağı yekvücut bir hale getirildi. Kararlar, bilâistisna tekmil kumanda heyetleri ve arkadaşlarımızla müşterek ittihaz ediliyor.
Vali ve mutasarrıfların hemen kâffesi bizimle beraberdir. Anadolu’da ki teşkilâtı millîye kaza ve nahiyelere kadar tevessü etti….”
Ve şu cümleye dikkat edelim.
“İngiliz himayesi altında bir müstakil Kürdistan teşkili hakkındaki propaganda ve taraftarânı bertaraf edildi, Kürtler Türklerle birleşti (Ves. 19).,,,
Demek ki o tarihten çok evvelce de başladığı gibi o günleri de fırsat bilerek Kürdistan kurdurup sonrada İsrail hükümetine devir İngilizlerin düşüncesi imiş.
 ***
18 Haziran 1335 tarihinde Trakya’ya verdiğim direktifte işaret ettiğim bir noktanın, tatbiki zamanı gelmiş bulunuyordu. Hatırınızdadır ki o nokta, Anadolu ve Rumeli teşkilâtı millîyesini tevhid ederek, bir merkezden temsil ve idare eylemek üzere, Sivas’ta umumî bir heyeti millîye toplamaktı. Bu maksadın temini için yaverim Cevat Abbas Bey'e 21/22 Haziran 1335 gecesi Amasya’da dikte ettiğim tamimin esas noktaları şunlar idi:
1- Vatanın tamamiyeti, milletin istiklâli tehlikededir. 2- Hükûmeti merkeziye deruhde ettiği mes'uliyetin icabatını ifa edememektedir. Bu hal milletimizi madum tanıttırıyor. 3- Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 4- Milletin hal ve vaz'ını derpiş etmek ve sadayı hukukunu cihana işittirmek için her türlü tesir ve murakabeden azade bir heyeti millîyenin vücudu elzemdir. 5- Anadolu’nun bilvücuh en emin mahalli olan Sivas’ta millî bir kongrenin serian in'ikadı takarrür etmiştir. 6- Bunun için tekmil vilâyetlerin her livasından milletin itimadına mazhar üç murahhasın sürati mümkine ile yetişmek üzere hemen yola çıkarılması icap etmektedir. 7- Her ihtimale karşı keyfiyetin bir sırrı millî halinde tutulması ve murahhasların lüzum görülen mahallerde seyahatlerinin mütenekkiren icrası› lâzımdır. 8- Vilâyatı şarkîye namına 10Temmuzda Erzurum’da bir kongre inikat edecektir. Mezkûr tarihe kadar vilâyatı saire murahhasları da Sivas’a vâsıl olabilirlerse Erzurum Kongresinin azasıda Sivas içtimaı umumîsine dahil olmak üzere hareket eder (Ves. 26).
***
Dikte edilen tamim, Mustafa Kemal Paşa yanında Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy ve Kazım Karabekir Paşalar tarafından kabul ile onaylanmış ve imzalanmıştır.
Öyle anlaşılıyor ki esas kurtuluş faaliyeti Amasya’da başlamıştır.
***
Amasya genelgesi çok açıklamalı bir şekilde yazılmıştır. Bu bakımdan köşeme alma imkânı olamamakta, yukarıda verilen nutuk içinde özetli olarak bulunmaktadır.
***
 Sağlık ve esenlik içinde sevdiklerinizle yaşam dileğimle