Adil Ekonomik Düzen, İslâm Ekonomik Düzenidir. Adil Ekonomik Düzen hakkında söz etmeden önce Hak ve Batıl kavramları arasındaki fark üzerinde durmak gerekir.
Hak kelimesi lügatta “değişmez” anlamında tanımlanmaktadır. Yani “Her şart altında doğru olan” demektir.
Batıl kelimesi lügatta “isabetsiz, yanlış” anlamında tanımlanmaktadır. Yani “Her şart altında yanlış olan şey” demektir. Batıl inanışa göre hak dört sebepten dolayı doğmaktadır.
1) Kuvvet: Kuvvetli olan hak sahibidir.
2) Çoğunluk: Çoğunluk kabul ettiği takdirde kişi hak sahibidir.
3) İmtiyaz ve ayrıcalık: Kişi imtiyaz sahibi ise ayrıcalıklı hak sahibidir.
4) Menfaat ve çıkar: Menfaat ve çıkar ilişkileri kişileri hak sahibi yapmaktadır.
Bu tür sebeplerin hiçbirisi de hak sebebi sayılamaz. Fakat batıl inanış sahipleri haksızlığı hak sebebi olarak saymaktadırlar.
Hak anlayışına göre “değişmez” hak dört sebepten doğmaktadır.
1) Allah’ın bütün insanlara eşit olarak verdiği haklar
a) Yaşama hakkı
b) Aklın korunması hakkı
c) İnancın korunması hakkı
2) Emek
3) Karşılıklı rıza ile yapılan mukavele ile meşru haklar
4) Adalet gereği doğan haklar.
İnsanlık tarihi boyunca hak ve batıl devamlı olarak mücadele etmiştir. Batıla dayanan anlayışın temelinde “Kuvveti üstün tutan zihniyet” vardır. Hakk’a dayanan anlayışın temelinde ise “Hakkı üstün tutan zihniyet” vardır.
Kaba kuvvete dayanan, “Kuvveti üstün tutan zihniyet” uygulandığı ülkelerde huzur ve saadet yerine sadece zulüm getirmiştir. İnsanlığa saadet getirmesi mümkün değildir. İnsanlık, “Kuvveti üstün tutan zihniyetin” getirdiği zulüm ve baskılardan kurtulmak için yeni bir nizam arayışı içindedir. İşte insanlığı düştüğü çıkmazdan, bunalımdan, baskı ve zulümden kurtaracak olan tek düzen “Adil ekonomik Düzen”dir.
Toplumların geleneksel çevresi, sosyal bilimlerle birlikte daha çok ekonomiyle doğrudan doğruya ilişki içindedir. Ekonomi stratejisi ise kalkınmaya yönelik olması gerektiği gibi sosyal adaleti de sağlayıcı olmalıdır. İşte bu sosyal adaleti sağlayacak olan düzende, “Adil Ekonomik Düzen”dir.
Adil Ekonomik Düzen, İslâmi esaslara göre işleyen bir düzendir. Adil Ekonomik Düzen, “Hakkı üstün tutan”, Hakk’a ve adalete dayalı olan bir düzendir. Adil Ekonomik Düzen’in temel anlayışı, genel anlamda insanların refahını sağlamak, özel anlamda da ekonomik refahı sağlamaktır.
Adil ekonomi derken; ekonominin üretimde, gelir dağılımında, nimet-külfet dengesinde haklılığa, adalete dayalı olması esastır. Adil Ekonomik Düzen’de faiz yasaktır. Çünkü faiz bir haksızlık ve sömürü vasıtasıdır. İsraf ve lükse yer yoktur. Fertler harcamalarını tasarruf esasları doğrultusunda yapmaktadırlar. Rüşvet, hilekârlık, dolandırıcılık, sahtekârlık, kumarbazlık ve benzeri şeyler yasaktır. Adil Düzen’de Allah’ın haram kıldığı bütün faaliyetler yasaktır.
Adil Ekonomik Düzen, kâra müsaade etmekte ve Allah’ın helâl kıldığı bütün ekonomik faaliyetleri ve kazanç yollarını teşvik etmektedir.