ABD, Çin’i, ünlü Uygur akademisyen İlham Tohti'yi bölücülükten ömür boyu hapis cezasına çarptırmasını kınadı, Pekin buna ateş püskürdü.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying, bugün Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, ABD'nin tutumunu değerlendirdi.
Hua, ‘’Yasalara göre bölücülük suçu işlediğine hükmedilen Tohti'nin, yargı sürecinde meşru haklarının korunduğunu’’ söyledi. ABD’ye tepkisini dile getiren Hua, Washington’a insan hakları konularında çifte standart uygulamama ve Çin'in iç işlerine ve meşru haklarına karışmama çağrısı yaptı.
ABD Başkanı Barack Obama, hapisteki Çinli Nobel ödüllü Liu Xiaobo ve Tohti’nin özgür olmayı hak ettiklerini ve serbest kalmaları gerektiğini söyledi. Obama, "Sivil toplum üzerindeki bu büyüyen darbe, demokrasi fikrini baltalamaya yönelik bir kampanyadır." yorumunda bulundu.
Mahkemenin dün verdiği kararı eleştiren Beyaz Saray ise "Biz İlham Tohti gibi sivil toplum liderlerinin Çin'de etnik gerginlik kaynaklarının azaltıazaltılmasında hayati bir rol oynadığına ve barışçıl bir şekilde görüşlerini ifade ettikleri için zulüm görmemeleri gerektiğine inanıyoruz’’ açıklaması yaptı.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ise " Uygurların önemli bir ılımlı sesi" olarak gördüğü Tohti’nin aldığı cezadan "derinden rahatsız" olduğunu açıkladı. Avrupa Birliği (AB) de Çin’in verdiği cezanın “tamamen haksız “ olduğunu belirtti ve mahkemenin kararını kınayarak, Tohti’nin hemen serbest bırakılma çağrısı yaptı. İngiltere ve Almanya da Tohti’nin aldığı ceza nedeniyle ayrı ayrı açıklama yaptı.
TOHTİ: GÜÇLÜYÜM, ZAYIF KALMAYACAĞIM
Mahkemenin kararını tanımadığını söyleyen Tohti, polis zoruyla duruşma salonundan çıkarılmıştı. Tohti’nin avukatı Li Fangping ise AFP’ye Tohti’nin cezaevinden ‘’Barış, Uygur ve Hanlara (Çinliler) cennetten verilmiş bir hediyedir. Sadece barış ve şefkat ile biz daha iyi bir ortak ortamı oluşturabiliriz. " mesajını iletti. Li, Tohti’nin ağrı veren ayak demirleri giymek zorunda kaldığını ve uyuşturucu ticareti, tecavüz ve cinayet dahil suçlardan hüküm giymiş 6 hükümlüyle 24 saat hücresinde kapalı tutulduğunu söyledi. Li ayrıca Tohti’nin, ‘’ Güçlüyüm ve zayıf olmayacağım’’ dediğini aktardı.
TOHTİ NEYLE SUÇLANDI?
Çin medyasına göre, Tohtiyi yargılayan mahkeme, Uygur akademisyenin konumundan istifade ederek, kurduğu internet sitesi aracılığıyla bölücü fikirler yaydığı, Pekin’de Çin Azınlıklar (Minzu)Üniversitesi'ndeki görevinde, genç öğrencileri internet sitesi için çalışmaya ve suç ortaklığı kurmaya zorlandığına hükmetti.
Mahkeme ayrıca, Tohti'nin, Uygur gençlerinden oluşan grupla, ‘’Uygur bölgesinin Çin'den ayrılmasını destekleyen, Çin'in etnik, din, ekonomi ve aile planlama politikalarını hedef alan, bazı ayrılıkçı olayların ve anlaşmazlıkların nedenlerini çarpıtarak, etnik nefreti körükleyen’’ makalelerin yazımı, edit ve tercüme edilmesi ve basılmasını organize ettiğini’’ suçunu işlediğini bildirdi.
Urumçi’deki mahkeme ayrıca Tohti’nin internet üzerinden tahriklerle genç Uygurları şiddete teşvik ettiği, yabancı gruplar ve kişilerle birlikte tezgâhlar hazırlayarak, Şincan Uygur Özerk Bölgesi ile ilgili olaylar uydurduğunu ve iç meseleleri uluslararasılaştırmaya çalıştığına karar verdi.
Tohti, kendisine yöneltilen tüm suçlamaları reddetmişti.
CİHAN