Meclis Genel Kurulu, anayasa değişikliği görüşmelerine devam edilecek olan dördüncü güne gergin başladı. Görüşmelerde anayasa değişiklik teklifinin maddelerine geçildi. İlk olarak 6. madde görüşülüp oylandı. 483 kişinin katıldığı oylamada 343 ‘evet, 137 ‘ret’ oyunun yanı sıra 2 boş, 1 de geçersiz oy kullanıldı. Cumhurbaşkanlığı seçim esaslarını belirleyen 7. maddeye ise 340 'evet', 136 'ret' oyu çıktı. Ayrıca 4 boş, 2 de geçersiz oy kullanıldı. Teklifin, cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine ilişkin 8. maddesi de 340 'evet' oyu ile kabul edildi. Sandıktan 5 boş, 1 de geçersiz oy çıktı.
Cumhurbaşkanına yürütme yetkisi veren madde
8. maddede yer alan düzenlemeyle, Anayasanın "cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine" ilişkin maddede değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına, "devlet başkanı" sıfatı getiriliyor. Devletin başı olan cumhurbaşkanına, yürütme yetkisi de veriliyor.
Cumhurbaşkanı, "devlet başkanı" sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek, anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlayacak. Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM'de açılış konuşmasını yapacak. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verecek.
Cumhurbaşkanı, kanunları yayımlayacak ve kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderecek. Kanunların, TBMM İçtüzüğü'nün tümünün veya belirli hükümlerinin anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açacak.
Kararname çıkarma yetkisi
Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek.
Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak, görevlerine son verecek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleyecek.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti'nin temsilcilerini gönderecek, Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul edecek. Milletlerarası andlaşmaları onaylayacak ve yayımlayacak.
Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunacak. Milli güvenlik politikalarını belirleyecek ve gerekli tedbirleri alacak.
TBMM adına, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil edecek.
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile kişilerin cezalarını hafifletecek veya kaldıracak.
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması sağlanacak, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler düzenleme alanı dışında bırakılacak.
Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
Kanunlarda, kararname konusu ile aynı konuda farklı hüküm bulunması halinde kanun uygulanacak. TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.
Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecek. Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmi Gazete'de yayımlandıkları gün yürürlüğe girecek.
Cumhurbaşkanı ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirecek ve yetkileri kullanacak.
7. madde cumhurbaşkanının seçimini belirliyor
340 oy ile kabul edilen 7. madde şöyle:
“2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir.
Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
6. madde, yasamanın yürütmeyi denetlemesi ve KHK'larla ilgili
Söz konusu maddeyle, kuvvetler ayrılığı prensibine uygun olarak yasamanın yürütmeyi denetlemesi ile Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermesi, yasamanın görev ve yetkileri arasından çıkarılıyor. Meclis; Meclis Araştırması, Genel Görüşme, Meclis Soruşturması ve Yazılı Soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru, denetleme yetkisinden çıkarılacak.
Meclis Araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibaret olacak. Genel Görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi şeklinde gerçekleştirilecek. Meclis Soruşturması, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında, anayasanın teklifle değiştirilen 106. maddesinin 5, 6 ve 7. fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibaret olacak. Yazılı Soru, en geç 15 gün içinde cevaplanacak. Milletvekilleri, yazılı soruları bakanların yanı sıra cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek.
Meclis Araştırması, Genel Görüşme ve Yazılı Soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenecek.
6. madde şöyle:
"MADDE 6 - 2709 sayılı Kanunun 98'inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve kenar başlığı metinden çıkarılmıştır.
MADDE 98 - Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir. Genel görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda görüşülmesidir. Meclis soruşturması, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında 106'ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç on beş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamıyla araştırma usûlleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir."
Meclis gergin açıldı
Gündem dışı konuşan CHP Hatay Milletvekili Serkan Topal'ın anayasa değişikliği paketini eleştirmesi üzerine AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan söz aldı. Turan, "Vursanız da kırsanız da biz bu teklifi millete götüreceğiz. Size rağmen götüreceğiz" dedi. Daha sonra kürsüye CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel geldi. Özel AK Partililere, "7 dakika dayanamadınız. Geldiniz 300 kişi bu kürsüyü devirdiniz. Kürsüyü Saray'a götürmeye kalktınız. Bir bardak çayımızı içmeye gelenler dün (Çarşamba) buraya kanımızı içmeye gelmişti" sözleri üzerine gerilim arttı.
AK Parti'li ve CHP'li grup başkanvekilleri karşılıklı söz alarak birbirlerini eleştirirken Genel Kurul'da tansiyon yükseldi. Bunun üzerine Meclis Başkanvekili Ahmet Aydın oturuma ara verdi. Ancak verilen araya rağmen AK Parti'li ve CHP'li milletvekilleri yerlerinden kalkarak birbirlerine doğru yürüdü. Sözlü tartışmalar devam ederken, bazı milletvekillerinin birbirlerine karşı hamleleri araya giren diğer milletvekilleri tarafından engellendi.
CHP'li Özgür Özel'in Twitter hesabından yazdığı, "Dün kulisimize gelip çayımızı içmek isteyenler, bugün kürsüde üzerimize gelip kanımızı içmek istediler. CHP #KürsüyeSahipÇıkılıyor" mesajını CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da kendi hesabından paylaştı.
Isırılma iddiası
Trabzon Milletvekili Muhammet Balta'nın ayağından ısırıldığını iddia eden AK Partililer, Meclis’te tepkilerini sürdürdü. Tetanos aşısı yaptırdığını ve antibiyotik tedavisi gördüğünü belirten Balta, “Kim olduğunu gördüm ama yüzü aşağı doğruydu. Bir milletvekili olarak tahmini bir şey söylemek bize yakışmaz. Belli olduktan sonra yargı süreci devam edecek” dedi.
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel'in, "Dün büyük bir arbede yaşandı. O arbede sırasında kim eğilsin de kimin ayağını ısırsın" açıklamasının anımsatılması üzerine Balta, "Kendilerine güveniyorlarsa, gelsinler herkes DNA testi yaptırsın, izleri bende. Bütün milletvekilleri yaptırsın, kim olduğu ortaya çıksın. Ama kamera kayıtlarında ortaya çıkacağını düşünüyorum" ifadelerini kullandı.
CHP İstanbul Milletvekili Eren Erdem, Meclis'te düzenlediği basın toplantısında, “Şahıs bacağında bir ısırık olduğunu iddia ediyor. Bununla alakalı tıp dünyasında gelişmeler var. Epitel doku testi. Bütün masraflarını ben üstleniyorum. Epitel doku testi yaptıralım. Yaptırmazsa yalancıdır, sahtekârdır, üçkağıtçıdır, bu parlamento çatısı altında olmayı hak etmeyen bir müfteridir. O milletvekillerinin iddia ettiği gibi sonuçta ben çıkarsam hemen o testin sonucuna göre istifa etmeye namusum ve şerefim üzerine söz veriyorum. Ama o testin sonucunda ben çıkmazsam, o iftirayı atanların tamamı namussuzdur ve derhal istifa etmeleri gerekir” dedi.
7. maddenin görüşülmesi sırasında olay tekrar tartışıldı. Söz alan Balta, "Beni Eren Erdem ısırmadı ama ısırıldım" dedi. AK Parti'li Belma Satır ise "Hayvan fobim var. Meclis'te istemiyorum" ifadesini kullandı.
"Meclis'te kadına tahammül edemeyen sokakta hayat hakkı verir mi?"
Çarşamba akşamı çıkan kavgada AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş ve AK Parti İdare Amiri Ahmet Gündoğdu’yu kendisine fiziksel müdahalede bulunmak ve telefonunu zorla almaya çalışmakla suçlayan CHP'li Fatma Kaplan Hürriyet, partisinin bazı milletvekilleriyle Meclis’te basın toplantısı düzenledi. Kocaeli Milletvekili, şu ifadeleri kullandı:
"Yaşanan bu saldırı, AKP'nin anayasa konusunda ne kadar vahşileşebileceğinin en büyük kanıtıdır. Sadece bir milletvekiline değil, bir kadına karşı gözlerini kan bürüyen zihniyetin, getirmeye çalıştıkları dikta anayasasının da ne kadar vahşi olacağını göstermiş oldu. Meclis'te kadına tahammül edemeyen sokakta hayat hakkı verir mi? Vermez. İşte şu anda AKP'nin her zamanki gibi yarattığı fiili durum, bu anayasa geçerse başımıza neler geleceğinin de bir fotoğrafıdır aslında.
FETÖ ile ortak projeniz olan başkanlığınıza izin vermeyeceğiz. Sakladığınız her şeyi Hakk biliyor, halk da bilecek. Gün gelip AKP de saraylar da tarih olacak ama bugünlerden geriye, yarınlar için direnenler kalacak. Yıkılacak saraylarınız, yere batacak anayasanız, yere batacak başkanlığınız."
Hürriyet, boyun bölgesindeki kızarıklığın sürdüğünü, ancak genel sağlık durumunun iyi olduğunu da belirtti.