30 Mart yerel seçimleri öncesi bilmeniz gereken 20 şey

30 Mart yerel seçimleri öncesi seçmenin kafasını karıştıran sorular yanıt buldu. İşte 30 Mart yerel seçimlerinde daha sağlıklı karar vermenizi sağlayacak o yanıtlar...

Mart seçimlerinde Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) belirlediği seçmen sayısı 52.695.832. Bu seçmenler, tüm Türkiye'de toplam 194.310 sandıkta oy kullanacaklar.

Seçmen kütükleri, İçişleri Bakanlığı'nın adrese dayalı nüfus kayıt sistemi çerçevesinde oluşturuluyor. İçişleri Bakanlığı her gün bu kayıtlarda yapılan değişiklikleri sisteme giriyor. Türkiye'de ortalama her gün sisteme 75 bin değişiklik verisi (adres değişikliği, ölüm, evlenme, boşanma, seçmen kısıtlılığı gibi). Bu veriler, doğrudan YSK'nın SEÇSİS'ine de geliyo

Ancak mükerrer seçmen sayısının bu kadar az olmasına rağmen, seçim sonuçlarını etkileyebilecek kadar çok sayıda "yığma" ve "bindirme" seçmen olduğu da iddialar arasında.

HANGİ ŞEHİRDE NASIL OY KULLANILACAK?
30 mart yerel seçim olduğu için, seçmenler yaşadıkları yerlere göre, farklı sayıda oy kullanacaklar. Bu çerçevede, 30 Büyükşehir ile büyükşehir olmayan 51 ilde yaşayan seçmenler, farklı şekilde oy kullanacaklar. Büyükşehir olmayan illerdeki belde ve köylerde de oy verme sistemi farklı olacak.

BÜYÜKŞEHİRLERDE KAÇ SANDIK KURULACAK?

Büyükşehirlerde iki ayrı sandık kurulacak. Büyükşehir'deki 1. sandıkta muhtar ve ihtiyar heyeti için oy kullanılacak. Bu seçim için seçmene MOR zarf verilecek. Seçim yasasında yapılan değişiklik çerçevesinde, bu yıl seçimlerde muhtar ve ihtiyar heyeti/meclisi pusulaları tek bir pusula olarak hazırlandı. Yani muhtar adaylarının isimleri, beraber çalışmak istedikleri ihtiyar heyeti/meclisi üye adaylarının isimleriyle aynı listede yer alacak. Seçmen, muhtar ve ihtiryar heyeti/meclisi için tek bir kağıdı, kendisine verilen mor zarfa koyarak, sandığa atacak.

1. sandıkta muhtar ve ihtiyar heyeti için oy kullanılacak. Bu seçim için seçmene MOR zarf verilecek.

2. sandık için seçmene MAVİ zarf verilecek. Bu zarfa seçmen, il belediye Başkanı, ilçe belediye başkanı ve ilçe belediye meclis üyesi için oy kullanacağı üç ayrı pusulayı koyacak.

3. Sandık için seçmene TURUNCU zarf ve turuncu oy pusulası verilecek. Seçmen, turuncu oy pusulasında yer alan, il genel meclisi üyeliği için oy kullanacak.

TAŞAN MÜHÜRLER GEÇERSİZ

Seçmen, oy kullanmak için sandık başına gittiğinde kendisine, sandık kurulu tarafından "evet" ya da "tercih" yazılı mühürler verilecek. Bu iki mühür de geçerli olacak. Seçmenin kullandığı oyun geçerli olması için, oy pusulasında tercih ettiği siyasi partinin ambleminin altındaki yuvarlağı, taşmayacak şekilde mühürleyecek.

OY VERME SAATLERİ

Seçmenlerin oy kullanacakları sandık kurulları Sandık kurulu, bir başkan bir memur üye, beş tane de siyasi partili üyeden oluşacak. Oy verme işlemi doğu illerinde saat 07.00'de, batı illerinde ise 08.00'den itibaren başlayacak. Sandık kurulu üyelerinin oy kullanmanın başlamasından en az bir saat önce sandık başında olması gerekiyor. Bu saatte sandık başında olmayan sandık görevlileri, görev yapamayacaklar, oy da kullanamayacaklar.

YSK'nın belirlediği toplam seçmen sayısı 52 milyon 695 bin 932. Ama bu seçmenler, farklı seçim türlerinde birkaç sandıkta oy kullanacaklar (Büyükşehir, il, ilçe, belde belediye başkanı gibi..) Seçmenlerin her birine, kullanacakları oy kadar seçim pusulası verilecek.

Sandık güvenliğinin sağlanması için, siyasi parti temsilcilerinden oluşan sandık görevlilerinin mutlaka zamanında sandık başında olmaları ve tüm oy verme, tasnif işlemlerine eşlik etmeleri gerekiyor. Siyasi partilerin, sandık kurullarındaki resmi görevlilerinin dışında, bir de müşahitleri olabiliyor. Müşahitler de, oy sayma ve tasnif işlemleri sırasında kurulun çalışmalarını gözlemleyebiliyor.

Siyasi parti temsilcilerinin sandık kurullarındaki görevlerini yapmalarının yanısıra, mutlaka oy verme ve tasnif işlemi sonrasında düzenlenen düzenlenen sandık seçim sonuç tutanağına sahip olmaları gerekiyor. Kurulda görevli her siyasi parti temsilcisi, istemesi halinde ıslak imzalı sandık seçim sonuç tutanağını alabiliyor. Bu tutanak, delil niteliğinde. İlerde, o sandığın sonucuna itiraz edilmek istendiği zaman, mutlaka ıslak imzalı bu tutanağın da ilçe seçim kuruluna, itiraz dilekçesi ile birlikte verilmesi zorunlu.

Vatandaşlara, ıslak imzalı sandık sonuç tutanağı verilmiyor. Ancak vatandaşlar, istemeleri halinde, bu tutanakların fotoğrafını çekerek, bunu siyasi partilerin ilçe örgütlerine ulaştırabilirler. İlgili sandık sonucuna itiraz ve ıslak imzalı tutanak bulunmaması halinde, vatandaşların çektiği bu fotoğraflar da delil niteliği taşıyabilecek.

YEREL SEÇİM SONUÇLARI

Sandık sonuçları, sandık kurulları tarafından oluşturulduktan sonra, başkan ve iki siyasi parti temsilcisi kurul üyesi tarafından ilçe seçim kurullarına teslim edilecek. Ardından da, SEÇSİS sistemine girilecek. Sandık sonuçlarında herhangi bir itirazın olmaması için ilk kez bu seçimde güvenliği arttırıcı yeni bir önlem daha alındı; buna göre her sandık kuruluna, orada kurulacak her sandık için, üzerinde barkod bulunan boş seçim sonucu belgesi gönderildi. Sandık kurulları, ancak barkodlu bu seçim sonuç belgelerine sonuçları işleyebilecek. Barkodlu bu belgelerde, İl, ilçe, sandık numarası ve seçmen sayısı önceden tanımlanmış olacak.

İlçe seçim kurulu 7 kişiden oluşuyor. Kurul başkanlığını bir hakim yürütüyor. Ayrıca iki de memur üye bulunuyor. Kurulda dört tane de siyasi parti üyesi var. İlçe seçim kurulu, her sandık kurulunun kendisine teslim ettiği sonuç tutanağının sağlamasını yapmakla görevli. Kurul, maddi hata varsa düzeltecek. Ardından da, sonuçları SEÇSİS'e işleyecek. Sonuçların işlenmesiyle eş zamanlı olarak, sandık kurulunun tuttuğu sandık sonuç tutanağı da ilk kez bu seçimde taranarak, ayrıca SEÇSİS'e yüklenecek.

Tüm seçim sonuçlarının yükleneceği SEÇSİS sistemini, sadece YSK değil, siyasi partiler de anında görebilecekler. Yüklenen her seçim sonucu, YSK'da görüldüğü anda, aynı sisteme bağlanmış olan siyasi partilerin genel merkezlerinde de görüntülenebilecek.

SEÇİM GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANACAK?
Seçim güvenliği konusunda vatandaşların en çok merak ettikleri konulardan biri de, seçim sonuçları işlenirken elektriklerin kesilmesi. Ancak YSK'daki CHP temsilcisi Hadimi Yakupoğlu'na göre, elektrik kesintisi hile yapılmasını sağlamaz. Çünkü, sonuçlarla birlikte SEÇSİS'e sandık kurullarının tuttukları seçim tutanaklarının da taranmış bir kopyası yükleniyor. Siyasi partiler, sonuçlarla birlikte, bu tutanakları da anında görüyorlar. Ayrıca, sonuçlar SEÇSİS'e girildiği anda depolanıyor. Dolayısıyla, sisteme dahil oluyor.

Tüm seçim sonuçlarının ulaşacağı nihai yer olan YSK ve Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü binalarında da seçim günü için olağanüstü güvenlik önlemleri alınacak. Önceden akredite edilmemiş kimsenin binaya girişine izin verilmeyecek. SEÇSİS'in olduğu bölüme ise, sadece görevliler yüz taraması yoluyla girebilecekler. Her iki binada seçim günü, dışardan gelebilecek herhangi bir siber saldırıya karşı, tüm internet bağlantıları iptal edilecek. Bu binalardan internete girilemeyecek.

Olası seçim hileleri konusunda bir de, seçim sonuçlarının sandık sonuç tutanaklarına "uçan kalemle" yazılabileceği iddiasıydı. YSK, bu iddiayı da değerlendirerek, her ihtimale karşı, sandık kurullarına teslim edilecek tüm torbaların içine birer de tükenmez kalem koyulmasına karar verdi.

SEÇİM SONUÇLARINA İTİRAZ
Seçim sonuçlarına itirazların da süreleri var. Buna göre, ilçe seçim kuruluna sonuçlara ilişkin itirazlar en geç 1 Nisan günü saat 15.00'e kadar yapılabilecek. İtiraz yapılırken, itiraz dilekçesine itirazın dayandığı delilin (ıslak imzalı sandık sonuç tutanağı, bu bulunamıyorsa sandık sonuç tutanağının fotoğrafı) eklenmesi gerekiyor. İlçe seçim kurulu itirazlar konusundaki kararını en geç 3 Nisan'a kadar verecek.