Mevlana aşığı bir eğitimci Bahattin Özsoy

Durak Fakih Mahallesi 20 no.’lu haneye kayıtlı ve Çelebi sülalesinden olan müzik öğretmeni Bahattin Özsoy, Konya İl MEM Özlük Arşivinde bulunan tercümeihâl varakasında hayat hikâyesini şöyle vermektedir: “İsmim Bahattin, pederimin ismi Abid Çelebi olup “Hüseyin Çelebizade” diye yâd ediliriz. Pederim Çelebiyândan olup başka bir memuriyeti yoktur. İdare-i iskân azalığında bulunmaktadır. Elyevm vefat etmiştir. (Validemin ismi Kerime Hanım’dır.) Gerek pederim, gerekse ben Konya Vilayeti ahalisindenim. Tabiiyetim Devleti Aliyye-i Osmaniye olup sülaleyi tahire-i Cenabı Mevlana’danım. 1301/1884 seneyi hicriyesine müsadif 1299 senesinde Konya’da tevellüt etmişim. Evvela Konya’da Bahaiye Mektebi’nde tastamam alelhusus ba-tahsil 1316/1900 senesinde merkez vilayet idadisi rüşti kısmına bil-imtihan kayıt ve kabul olunarak devam ile rüştiden şehadetname ahzına muvaffak oldum.

Türkçe tekellüm ederim. Farisi lisanına aşinayım. Tab olunmuş bir eserim yoktur. Bir güna ihtiraatım yoktur. Başkaca hiçbir memuriyette bulunmadım. Başkaca memuriyette bulunmadığımdan dolayı ilk memuriyetim olan Konya Daru’l-muallimin Musiki muallimliğine 6 Teşrinisani 1326/19 Kasım 1910 tarihinde mübaşeret eyledim (başladım) ve hüsnü ifasına bezli mukaddera eylemekteyim. 27 yaşımda bulunduğum halde 300 kuruş maaşla Konya Daru’l-muallimin (Öğretmen Okulu) Rüştiyesi musiki muallimliğine Konya Maarif Müdüriyeti aliyesince tayin buyuruldum. Elyevm ifa eylemekteyim. 95 Bahaiye Mektebi, Mevlânâ Müzesi’nin kuzey batı yönünde Sultan Veled Medresesi’nin bulunduğu binada 1322/1896 senesinde açıldı. Burada ekseriya Çelebi ailesinin çocukları alınırdı. Okul 1908 yılında lağvedildi. 1952 yılında da tamamen yıkıldı. Selçuk Es, Büyük Konya Ansiklopedisi.

İDRİS DEDE'DEN NEY DERSLERİ ALDI

Hizmeti devlete duhulüm (devlet hizmetine girişim) 6 Teşrinisani 1326/19 Kasım 1910 tarihi olduğu için evvelce hiçbir memuriyette bulunmadım. 17 Teşrinisani 1326/30 Kasım 1910 Konya Daru’l-muallimin Musiki Muallimi.96 1919’da Konya Çiftçi Celaliye Osmanlı Anonim Şirketi’nin kurucuları arasında yer alan Bahattin Çelebi hakkında Selçuk Es, şu bilgiyi vermektedir: “Mahallesi’ndeki sıbyan mektebinde üç yıl okuduktan sonra Türbe civarında bulunan Çelebi çocuklarına mahsus Sultan Veled Medresesi’ne girdi. Burayı bitirerek 1897 yılında Konya İdadisine kayıt oldu. 1900 senesinde babası ölünce okulu terk etti. Babası güzel ney çaldığından Bahattin Çelebi’de musikiye heveslendi. Dergâh neyzen başısı İdris Dede’den ney dersi aldı. Babası dergâhın naathanı idi, ölümü üzerine bu vazife Çelebi Efendi tarafından Bahattin Çelebi´ye verildi. Musiki bilgisini artırmak için Şefik Dede´den de nota dersi aldı. Dergâh´ın Kudumzen başısı Selahattin Dede ölünce bu vazifede postnişin Abdülvahit Çelebi Efendi tarafından Bahattin Çelebi´ye tevcih edildi. 1910 yılında müzik öğretmenliği vazifesi alarak memuriyet hayatına atıldı… Güzel ud ve ney çalan Çelebi bu defada keman çalmaya heves ederek bu enstrümanı da başardı. Sınıflarda keman ile ilk defa müzik dersi verilmesini Bahattin Çelebi meydana getirdi… Uzun boylu, zarif, davudi gür sesli oldukça güleç yüzlü, temiz ahlaklı Efendi bir zat idi.”97 5 Haziran 1318/18 Haziran 1902 yılında gittiği Evkaf (Vakıflar) Dairesi’nden maaşının azlığından dolayı 30 Eylül 1322/13 Ekim 1906 yılında istifa etti. 6 Teşrinisani 1326/19 Kasım 1910’da Konya Daru’l-muallimin Rüştiye’si musiki muallimliğine ve 11 Teşrinievvel 1328/24 Ekim 1912’de aynı okulun ibtidai kısmına atandı. 1 Eylül 1331/14 Eylül 1915’te Konya Sultanisi ibtidaisine, 17 Teşrinevvel/Ekim 1336/1920’de Konya Daru’l-muallimin’e, 30 Teşrinevvel/Ekim 1336/1920’da Konya Sultanisi, 30 Mart 1338/1922’de Konya Daru’l-muallimin’e, 1 Kânunusani/Ocak 1338/1922’de Konya Sultanisine, 1 Teşrinisani/Kasım 1339/1923’te Konya Lisesi’ne, 25 Teşrinisani/Kasım 1340/1924’te İmam Hatip Mektebi Kuran, tecvit ve gına/musiki muallimliğine, 2 Şubat 1926’da Kız Orta Mektebine, 1 Eylül 1926’da Afyonkarahisar Orta Mektebi’ne, 1 Eylül 1927’de Konya ilk mektepler musiki muallimliğine, 3 Kasım 1937’de Köprübaşı Okulu’na, 30 Eylül 1943’te 19 Mayıs Okulu’na atandı. En son olarak 15 Aralık 1944’te Beyşehir Manastır nahiyesine atanan Bahattin Özsoy 25 Aralık 1944 tarihinde emekliliğini istedi. Bahattin Çelebi’nin yaşadığı dönem sosyal, kültürel ve siyasal yönden Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçtiğimiz dönemdir. Bu dönemin anlayışını yansıtması açısından o günkü Konya Lisesi Müdürü ve Konya Maarif Müdürü’nün Bahattin Özsoy’un ders usulü, dersleri, ders aletlerini kullanıp kullanmadığıyla ilgili olarak hakkında yazdığı bazı mütalaaları, görüşleri kaydetmekte fayda vardır. O’nun hakkında Konya Lisesi Müdürü şu 96 Konya İl MEM Özlük Arşivi, Selçuk Es, Büyük Konya Ansiklopedisi.

NEYZENLİK VAZİFESİNİ İFA ETTİ

“Bu Efendi senelerden beri Dergâh-ı Hazreti Mevlana’da Neyzenlik vazifesini ifa etmekte bulunduğundan oraca birincilikle temeyyüz etmiş musikişinastan ise de yeni usulde yapılan gınalara (müziklere) o derece vukufu olmadığından talebesinin gına (müzik) cihetiyle pek istifade edemedikleri görülüyor. Nota cihetine istifadeleri kabili inkâr değildir. Hâlbuki Daru’l-muallimin (Öğretmen Okulu) talebesine en ziyade lazım olan nota ile beraber milli şarkılar ve marşlar tefennisidir. Çünkü muallim olarak gidecekleri yerlerde yalnız onu tatbik edebileceklerdir.”98 “Nazariyatı nota ettiriyor. Talebeyi müzakereye tabi tutuyor. Şarkıları kemanla birkaç defa çalarak öğretmeye çalışıyor. İşinde usulü tedrisi (eğitim öğretimi) bundan ibarettir. Nazariyatı (teoriyi) öğrenen talebenin öğrenemeyenlere nispetle çoktur. Şarkılara gelince bunu da toplu bir halde söylemeye muvaffak oluyorlar. Mektebin musiki aletleri yoktur. Yalnız Emlak-i Milliye’den emaneten tedarik edilen bir piyano vardır. Fakat bozuktur. Mektebi’n tahsisatı müsait olmadığından yaptırılamamıştır. Dersinde müşkülata uğradığından bahsetmedi. Yalnız “bir kemana ihtiyaç vardır.” dedi. Bunu da evinden getirmek suretiyle telafi etti (karşıladı). Lise ile İmam Hatip Mektebi Kuran ve musiki muallimi olup lisede musiki muallimliği vekâletinde bulunmaktadır.” Bahattin Çelebi hakkında, maarif müdürünün görüşü ise şöyledir: “Alafranga musikiye vakıf olamamakla beraber alaturkadaki vukufiyeti de kısadır. İyi bir metot takip edemediği için çocukları derslere alakadar edemiyor. Bilakis öğrenenlerin adedi öğrenemeyenlerden azdır. Talebe ile münasebeti ders zamanıyla inhisar etmekte ve inzibat hakkında hiçbir ilmi telakki sahibi bulunmamaktadır. Muallim mumaileyhin alafranga musikiye vakıf olmadığı gibi bu sene çocukların bildiği kısımda alakadar edememiştir. Binaenaleyh bu mektebe her halde bilhassa alafranga musikiye vakıf bir muallimin tayini zaruridir. Aksi takdirde vekâleti celileyelerinde bu dersten temin etmek istediği gaye ve maksud temin edilemeyecektir. Maarif Müdürü.”99 Mahmut Sural, Aziziye Mektebi’nde öğretmeni olan Bahattin Çelebi hakkında şunları kaydeder: “Bahattin Çelebi yaşlı olmasına rağmen çok şık giyinen birisiydi. Ancak şapka iksası/giyme Kanunu çıkıncaya kadar kendisine pek yakışan Mevlevi sikkesi ile cübbesini çıkartmamıştır. Elinde kemanı ile okula bu kıyafetle gelirdi.” “Aşığın Yaylası” ve “Geydirmişler boylu boylu sevayi” adlı şarkıları olan Bahattin Özsoy Çelebi 15 Mart 1945 günü Konya’da vefat etti. Üçler kabristanına defnedildi. 22 Mart 1945 tarihli Ekekon gazetesi onun vefat haberini şöyle vermektedir: “Bahattin Özsoy vefat etti. Konya’mızda yaşayan Mevlana çocuklarının çok ulularından biri, tanınmış tekke musikisi ve klasik musiki üstadı Bahattin Çelebi pazartesi günü vefat etmiştir. Bahattin Özsoy bu meziyetlerinden başka 44 yıl yurt çocuklarına musiki hocalığı ve ilkokul hocalığı yapmış ancak üç ay önce emekli olmuştur. Üçler Mezarlığı’na kaldırılan Çelebi’nin cenazesinde pek çok vatandaş bulunmuştur. Ölümüyle yaslı bulunan geniş aile grubuna baş sağlığı dileriz”