İşte başkanlık sisteminin ayrıntıları

AK Parti, yeni anayasanın “Yasama” başlıklı bölümü ile ilgili hazırladığı 22 maddelik öneri metnini TBMM Başkanlığı’na sundu. Teklifte “Başkanlık sistemi”nin ayrıntıları yer aldı.

ABD'DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİNE BENZESE DE ÖNEMLİ FARKLAR VAR

AK Parti’nin 22 maddelik öneri metninde, ABD’deki başkanlık sistemine benzer yanların yanı sıra, önemli farklılıkların bulunduğu öğrenildi. AK Parti, önerilerinin bazılarını “Yasama” bölümü için sunarken, “Yürütme- Yargı” bölümlerinin görüşülmesi sırasında da önerilerini gündeme getirmeye devam edecek. ABD Kongresi’nde Temsilciler Meclisi ve Senato olarak düzenlenen iki yapı yerine tek Meclisli başkanlık öneren AK Parti’nin düşündüğü modelde, koalisyon hükümetlerinin önü kesiliyor. Zira partinin hukukçu kurmayları, “Koalisyon hükümetlerinin ülkeye siyasi ve ekonomik olarak ciddi zarar verdiğini” söylüyor.

BAŞKANLIK SİSTEMİ ÖZETLE ŞÖYLE:

*ABD’de başkanlık seçimleri ile meclis seçimlerinin ayrı ayrı dönemlerde yapılması nedeniyle yaşanan tartışmaları dikkate alan AK Parti, bu seçimlerin aynı dönemde ancak ayrı ayrı yapılmasını önerdi. Böylece, 4 yıla çekilen seçim dönemi yeniden 5 yıla çıkacak.

*Bir kişi en fazla iki kez başkanlık yapabilecek.

*Başkan partili olabilecek, ancak parlamenter olmayacak.

*Bakanlar Kurulu üyelerini de Başkan atayacak.

*Başkan, kendisine karşı sorumlu olan bakanları görevden alabilecek.

*Bakanlar milletvekili olamayacak, dışarıdan atanacak ve parlamentoya karşı sorumlu olmayacak.

*Güvenoyu ve hükümeti denetleme aracı olan gensoru kaldırılacak.

*Parlamento, başkan ve bakanları görevden alamayacak.

*Başkan ve bakanlar, şimdiki gibi Yüce Divan’a benzer bir yapıda yargılanabilecekler.

*Milletvekili sayısı yine 550 olacak. Seçilme yaşı ise 18.

*Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor.

- AK Parti, meclisin başkanı görevden alma, başkanın da parlamentoyu fesih etme yetkisi konusunda ise komisyondaki tartışmaların seyrine göre tutum belirleyecek. AK Partili kurmaylar, “En ideali karşılıklı olması. Bunu kendi seçimlerini yenilemeyi göze alabilmeleri durumunda yapabilmeliler” ifadesini kullandı.

SEÇİM BARAJINA İHTİYAÇ KALMAYACAK

Mevcut sistemde halkın kimin başbakan olacağını bilmeden oy kullandığını belirten AK Partili üyeler, yeni sistemde halkın başkanı ayrı, Meclis’i ayrı seçeceğini; sürpriz başbakan ihtimalinin ortadan kalkacağının altını çiziyor. Yeni sistemde halkın seçeceği başkan kabineyi Meclis dışından seçeceği için koalisyon hükümetleri de tarihe karışacak. Bu sistemde ‘istikrar’ ilkesi sağlanmış olacağından, seçim barajına da ihtiyaç kalmayacak. O nedenle barajın yüzde 5 civarına inebileceği belirtiliyor.

MİLLETVEKİLLERİ DAHA DEĞERLİ OLACAK

Meclis’in hükümetten daha bağımsız olmasını sağlayacak sistemde “tasarı” olmayacak. Kanunlar vekillerin teklifleriyle kabul edilecek. Başkana karşı en önemli denetim yolu bütçe olacak. 5 yıl için 2 defa seçilebilecek başkan bütçeyi hazırlayacak ve Meclis’e sunacak. Meclis bütçede kısıtlamaya gidebilecek. Bu sistemde “milletvekillerinin daha değerli olacağı” belirtiliyor.

CHP VE MHP'NİN KARŞI ÇIKMASI BEKLENİYOR

Yeni anasa ile ilgili “Yasama” bölümünün, komisyonda hararetli tartışmalara yol açması bekleniyor. Çünkü parlamenter sistemin devamından yana olan CHP ve MHP’nin “Başkanlık sistemine” hararetle karşı çıkması bekleniyor. Partiler önerilerini bu hafta içinde Meclis’e sunacak.

BOZDAĞ: "YÜRÜTME TASARI HAZIRLAMAYACAK"

Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, dün TBMM’de bir gazetecinin “Öneriniz hayata geçerse nasıl bir yapılanma olacak” sorusuna şu yanıtı verdi: “O zaman kanunlar teklifle olacak. Çünkü yürütme artık tasarı hazırlayamayacak. Yasama ve yürütme birbirine karşı tam bağımsız olduğu için yürütme kanun tasarısı hazırlayıp Meclis’e gönderemeyecek. Meclis’te kanun görüşmeleri olduğu zaman veya komisyonda, yürütmeyi temsilen bir kişi oturamayacak.”