Çocukların yaşamış olduğu ilk rekabet olan kardeş kıskançlığı ile ilgili yazımıza, bu hafta kaldığımız yerden devam edeceğiz. Çocuklarda anlam veremediğimiz davranış değişikliklerin temelinde yatan kardeş kıskançlığını, ebeveynler genelde çok ciddiye almazlar. Hatta çocuğun yaşadığı problemlere, farklı anlamlar yükleyebilirler. Çocuğun yaşadığı problemin kaynağını, başka yerde arayabilirler. Kendilerinin de kardeş kıskançlığını yaşadıklarını unuturlar. Hatta yetişkin oldukları halde, kardeşleriyle olan kıskançlığın azalsa bile devam ettiğini görmemezlikten gelirler.

Çocuk artık eskisi kadar sevilmeyeceği korkusuna, annenin hamilelik döneminde başlayabilir. Anneni hamilelik döneminde yorgun olması, yeterince ilgilenemesi, kardeşe yapılan hazırlıklar, ebeveynlerin ve yakın akrabaların yanlış söylemleri çocuğun kardeşine olan duygularının daha dünyaya gelmeden olumsuz olmasına, huysuzlaşmaya başlamasına sebebiyet verebilir. Çocukta oluşan kaygı, endişe ve korkular, davranışlarına farklı yansımalar oluşturur.

Kardeş kıskançlığının belirtileri ve görülen davranış bozukluklarına bakacak olursak;

• Kardeş kıskançlığının birçok farklı belirtisi olmakla beraber, en barizlerinden bir tanesi çocuğun kardeşine karşı söylemleri ile her fırsatta kardeşine zarar vermeye, şiddet göstermeye başlamasıdır.

• Bazı çocuklar kardeşlerine karşı hissettiği duyguları belli etmez. Anne-baba bu tür durumlarda kardeş kıskançlığının olmadığını düşünür. Bu tür durumlarda çocuklar sessizleşebilir, anne ve babayı dinlemeyebilir, onlardan uzaklaşma yaşayabilir.

• Çocuk yeni gelen kardeşi ile ilgilenen, onun karnını doyuran, altını temizleyen annenin onu daha çok sevdiği düşüncesine kapılır. Onun gibi hareket ederse annesinin ilgisini tekrar kazanacağını düşünür. Bu sebeple regrese (gelişimde geriye dönüş) olur. Kardeşi taklit ederek parmak emmeye başlar. Annesinin ilgisini çekebilmek için altını ıslatır, kaka kaçırır. Bebekçe konuşma, emekleme, yeniden emzik kullanma, biberonla beslenme gibi davranışlar göstererek önceki gelişim evrelerine geriler.

• Ani bağırma, öfke nöbeti, ağlama nöbetleri, kötü söz söyleme, tükürme başlayabilir.

• Bakım veren anne ile daha çok zaman geçirebilmek için yemek yeme, soyunup giyinme gibi daha önceden yapabildiği şeyleri yapmayarak, onunla daha fazla vakit geçirmeye çalışır.

• Yemek yememeye başlayıp, gittikçe zayıflayabilir.

• Yaşadığı sıkıntı nedeniyle, saçlarını çekiştirebilir, tırnaklarını yiyebilir.

• Konuşmasında gecikme yaşanabilir veya kekemelik başlayabilir.

• İçe kapanma, anneye aşırı bağlılık ve yapışma, sürekli kucak istemeler oluşabilir.

• Daha önce annesiyle beraber yatıyor ve yeni gelen kardeşi nedeniyle odası ayrıldıysa anneyle yatmak için korkular yaşayabilir, kabuslar görebilir. Uyku terörü yaşayabilir. Geceleri uyanıp, tekrar tekrar annenin yanına yatmak için gelebilir.

• Sebebi açıklanamayan huzursuzluk, kusma, bulantı, baş ağrısı, karın ağrısı gibi fiziksel semptomlar somatik olarak görülebilir.

• Kıskançlığı çok yoğun yaşayan çocuklarda kardeşe vurma, ısırma, kesici ve batıcı cisimlerle zarar verme, düşürme, sever gibi yaparak canını yakma görülebilir. Bu gibi durumlarda kardeşler asla yalnız bırakılmamalıdır.

• Evden ayrılmamak, anne ile kardeşini yalnız bırakmamak için okul yaşındaki çocuklarda okul korkusu oluşup, okula gitmek istemez, okul günlerinde hasta olup, ağlamaya başlayabilir.

• Oyuncaklarını kırıp, evin eşyalarına zarar verebilir.

• Çocuk bir taraftan kıskançlık nedeniyle üzüntü, öfke, nefret duyguları yaşarken, diğer taraftan kardeşine sevgi gösterebilir, onu koruyabilir ve yakın davranabilir.

• Anne-babaya sık sık onu sevip sevmediklerini sorarak, sevgilerinden emin olmak ister. Sevgilerinden emin olamadığı için kendisini bırakıp, gideceklerini, gelmeyeceklerini düşünebilir.

• Cinsel organlarıyla fazla ilgileniyor, çocukluk mastürbasyonu yapabilir.

Yukarıda saydığımız belirtilerden üç veya daha fazlası varsa çocuğunuzda kardeş kıskançlığı sorunu vardır. Bir sonraki yazımızda belirteceğimiz yaklaşımlar ve tedbirler ile çocuğunuza destek olmaya çalışmalısınız. Baş etmekte zorlanıyorsanız, muhakkak bir destek almanızda fayda vardır.